اصناف جن

اصناف جن
شاهد این سخن روایتی است از پیامبر (ص)، نقل شده است که فرمود:
خلق الله الجن خسمه اصناف: صنف کالریح فی الهواء، و صنف حیّات، و صنف عقارب، و صنف حشرات الارض، و صنف کبنی آدم علیهم الحساب و العقاب.

خداوند جن را پنج صنف آفریده است :
۱ – صنفی مانند باد در هوا (ناپیدا هستند)
۲ – و صنفی به صورت مارها
۳ – و صنفی به صورت عقارب،
۴ـ و صنفی حشرات زمین اند.
۵ـ و یک دسته از آنها مانند انسانند و حساب و عقاب بر آنهاست.

با توجه به این روایات و مفهوم گسترده آن بسیاری از مشکلاتی که در روایات و داستانها در مورد جن گفته می شود، حل خواهد شد، مثلاً امیر المؤمنین علیه السلام فرمود:
«لا تشرب الماء من ثلمه الاناء و لا من عروته فان الشیطان یقعد علی العروه و الثلمه»

(از قسمت شکسته کوزه و طرف دستگیره آن آب نخورید زیرا شیطان روی دستگیره و عروه می نشیند). با توجه به اینکه شیطان از جن است و با توجه به اینکه جای شکسته ظرف و همچنین دسته آن محل اجتماع میکروبهاست، بعید نیست که جن و شیطان به مفهوم عام اینگونه موجودات را نیز شامل شود. هر چند معنی خاصی دارد که «موجودی است که دارای فهم و شعور و مسئولیت و تکلیف است».

*نکته ای از علامه طباطبائی می فرمایند: در تفسیر و خطاب « فَبِأَیِّ آلَاء رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ » . (به کدام یک از نعمتهای… ) خطاب را متوجه کل اجنه و انس ها نموده، و با بر شمردن نعمتهای رحمان از شدائد روز قیامت و عقوبتهای مجرمین و اهل آتش خبر می دهد، و آنها را هم جزء نعمتها می شمارد البته همین شدائد و عقوبتها وقتی با کل انسان و أجنه مقایسه شود نعمت می شود. مثل (جزا و عقاب مجرمین).

می فرماید: آنچه از عذاب و عقاب که در آتش برای اهل آتش است، و آنچه که از کرامت و ثواب که در بهشت برای اهلش آماده شده، هر دو آلاء و نعمتهای خدا است.

همانطور که برای کل جن و انس خورشید، قمر، آسمان بلند، زمین پست، نجم، شجر،‌ و غیره اینها آلاء و نعمتهائی است بر اهل دنیا، از این آیه بر می آید که: جن هم مانند انس فی الجمله از نعمتهای نامبرده استفاده می کند. چون اگر نبود نمی بایست اجنه را هم در ملامتهائی که کرده شریک انسانها نموده، و هر دو را ملامت کرده و از اول سوره تا به آخر یکسره بفرماید « فَبِأَیِّ آلَاء رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ » به کدامیک از نعمت پروردگارتان را تکذیب می کنید. .

یک بحث روائی: مردی شامی در ضمن سئوالاتی که از علی علیه السلام کرد پرسید: نام پدر بزرگ طائفه جن چیست؟ فرمود: شومان، و این شخص همان کسی است که خدای تعالی او را از آتشی خالص بیافرید.