تفسیر سوره الرحمن آیات ۱۷ تا ۲۵

آیات ۱۷ تا ۲۵

رَبُّ الْمَشْرِقَيْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَيْنِ ﴿١٧﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ﴿١٨﴾  مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ ﴿١٩﴾ بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَا يَبْغِيَانِ﴿٢٠﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿٢١﴾ يَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ ﴿٢٢﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿٢٣﴾ وَلَهُ الْجَوَارِ الْمُنْشَآتُ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلَامِ ﴿٢٤﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ﴿٢٥﴾

پروردگار دو مشرق و پروردگار دو مغرب است .«۱۷» پس كداميك از نعمت هاى پروردگارتان را انكار مى‏كنيد ؟«۱۸» دو درياى [شيرين و شور] را روان ساخت در حالى كه همواره باهم تلاقى و برخورد دارند ؛«۱۹» [ولى] ميان آن دو حايلى است كه به هم تجاوز نمى‏كنند [درنتيجه باهم مخلوط نمى‏شوند ! ] «۲۰» پس كداميك از نعمت هاى پروردگارتان را انكار مى‏كنيد ؟«۲۱» از آن دو دريا لؤلؤ و مرجان بيرون مى‏آيد .«۲۲» پس كداميك از نعمت هاى پروردگارتان را انكار مى‏كنيد ؟«۲۳» و او را در دريا كشتى‏هاى بادبان برافراشته چون كوه‏هاست .«۲۴» پس كداميك از نعمت هاى پروردگارتان را انكار مى‏كنيد؟

در معنی دو مشرق و دو مغرب
« رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ »
او پروردگار دو شرق و دو مغرب است.

باز به دنبال نعمتهائی که در آیات قبل بیان فرموده: به بیان یکی دیگر از نعمتهای الهی پرداخته،‌ می فرماید: پروردگار دو مشرق و پروردگار دو مغرب است.

درست است که خورشید در هر روزی از ایام سال از نقطه ای طلوع و در نقطه ای غروب می کند، و به این ترتیب به تعداد روزهای سال مشرق و مغرب دارد،‌ اما با توجه به حداکثر (میل شمالی) تابستان، آفتاب و (میل جنوبی)زمستان، آن در حقیقت دو شرق و دو مغرب دارد،‌ و بقیه در میان این دو می باشد.

با حرکت زمین به دور خورشید طلوع و غروب آفتاب دائماً متغیر است. پس منظور از دو مشرق، ‌مشرق تابستان و مشرق زمستان است، که به خاطر دو جا بودن آن دو چهار فصل پدید می آید، و ارزاق روزی خواران انتظام می پذیرد.

بعضی هم گفته اند: مراد به دو شرق، مشرق خورشید و مشرق ماه است و دو مغرب هم دو مغرب آن دو است. این نظام که مبدأ پیدایش فصول چهار گانه سال است و با برکات فراوان در حقیقت تأکیدی و تکمیلی است برای آنچه در آیات قبل آمده.

آن جا که سخن از سیر خورشید و ماه در میان است، و همین طور سخن از میزان در آفرینش آسمانها،‌ و در مجموع هم، بیانگر نظام دقیق آفرینش و، حرکت زمین،‌و ماه، و خورشید، می باشد و هم اشاره است به نعمتهائی که از این رهگذر عاید انسان می شود.

و این یکی از تظاهرات رحمت رحمانی و آلاء و نعمتهای غیر متناهی او است که،‌ پروردگار رحمن پدید آورنده و تربیت کننده دو مشرق و دو مغرب است مشرق و مغرب زمستانی و تابستانی که طلوع و غروب خورشید و نیز باقی کواکب در تابستان و زمستان مخالف یکدیگرند و کمال قدرت و احاطه رحمت او را نشان می دهد.

و این اختلاف ناشی از گردش موجودات و حرکت اوضاع سمائی و ارضی به گرد یکدیگر است، و این است که شب و روز و ماه و سال و اختلاف فصول پدید شود.

در نتیجه: انواع موالید (ثلاثه) سه گانه حادث گردد،‌ سرانجام آنکه غایت و فائده حرکات موجودات است از نقص به کمال رساندن بشر ، و بلکه سایر موجودات می باشد، و پدید شدن موجود بشری است.

پس بیان می فرماید: یعنی بعد از ذکر این نعمت باز جن و انس را مخاطب ساخته و می فرماید: « فَبِأَیِّ آلَاء رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ » (کدامین نعمت از نعمتهای پروردگارتان را انکار می کنید؟

و در آیات ۱۹ تا ۲۵ می فرماید:

مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ ﴿١٩﴾ بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَا يَبْغِيَانِ﴿٢٠﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿٢١﴾ يَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَالْمَرْجَانُ ﴿٢٢﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿٢٣﴾ وَلَهُ الْجَوَارِ الْمُنْشَآتُ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلَامِ ﴿٢٤﴾ فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ ﴿٢٥﴾

دو درياى [شيرين و شور] را روان ساخت در حالى كه همواره باهم تلاقى و برخورد دارند ؛«۱۹» [ولى] ميان آن دو حايلى است كه به هم تجاوز نمى‏كنند [درنتيجه باهم مخلوط نمى‏شوند ! ] «۲۰» پس كداميك از نعمت هاى پروردگارتان را انكار مى‏كنيد ؟«۲۱» از آن دو دريا لؤلؤ و مرجان بيرون مى‏آيد .«۲۲» پس كداميك از نعمت هاى پروردگارتان را انكار مى‏كنيد ؟«۲۳» و او را در دريا كشتى‏هاى بادبان برافراشته چون كوه‏هاست .«۲۴» پس كداميك از نعمت هاى پروردگارتان را انكار مى‏كنيد؟