دو چشمه سلسبیل و تسنیم در بهشت

دو چشمه سلسبیل و تسنیم در بهشت
از آنجا که یک باغ سرسبز و خرم و پر طراوت، علاوه بر درختان، باید سرچشمه های آب جاری داشته باشد می فرماید:  «فِيهِمَا عَيْنَانِ تَجْرِيَانِ   فِيهِمَا مِنْ كُلِّ فَاكِهَةٍ زَوْجَانِ».
در آن دو بهشت دو چشمه بطور مدام جریان دارد، پس در مقام اوصاف آن دو بهشت موعود بر آمده که در آن دو بهشت دو چشمه آب جریان دارد، از هر میوه ئی جفت جفت برای اهلش مهیّا است.
یعنی در آن بهشت از هر میوه دو نوع است، دو صنف است، بعضی مفسرین درباره این دو صنف میوه گفته اند: یک صنف آن، میوه هائی است که آنرا می شناسند، چون در دنیا آن را دیده بودند، صنف دیگر میوه است که آن را در دنیا ندیده بودند در دنیا نبوده، آن را نمی شناسند.
بنابراین اگر دو بهشت هر دو جسمانی باشند این اوصاف نیز جسمانی می شود، لکن چنانچه از آیه استظهار نمودیم اگر یکی جسمانی و دیگری روحانی مقصود باشد، صفات هر کدام نیز بایستی در خور خودش باشد، مثل اینکه شجره بهشت روحانی آن است که فرموده (کلمه طیبه کشجره طیبه اصلها ثابت و فرعها فی السماء) و نیز چشمه آن عین کافوری و عین زنجبیلی و ماء سلسبیل است، و میوه آن لذائذ روح افزائی است که روح و قلب اهلش را تقویت می نماید و در وصف آن صادق آید که (نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه به خاطر احدی خطور نموده) و قوت بخش حیات جان آنان است و نعمتهای بهشت جسمانی نیز در خور خودش حیات بخش قوای جسمانی است.
اینکه چگونگی از این چشمه بیانی به میان نیامده،‌ تنها تعبیری از آن به عنوان (نکره) دیده می شود در این گونه موارد دلیل بر عظمت و اهمیت است.
بعضی مفسرین، این دو چشمه را چشمه سلسبیل و تسنیم، که در آیه های ۱۸ دهر – ۲۷ مطففین آمده تفسیر کرده اند « عَیْنًا فِیهَا تُسَمَّی سَلْسَبِیلًا » « وَمِزَاجُهُ مِن تَسْنِیمٍ »
و گاه گفته شده این دو چشمه ۱ – چشمه ماء طهور ۲ – چشمه عسل مصفی است.
و در سوره محمد بیان شده :
« فِیهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاء غَیْرِ آسِنٍ وَأَنْهَارٌ مِن لَّبَنٍ لَّمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ لَّذَّةٍ لِّلشَّارِبِینَ وَأَنْهَارٌ مِّنْ عَسَلٍ مُّصَفًّی وَلَهُمْ فِیهَا مِن کُلِّ الثَّمَرَاتِ وَمَغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ کَمَنْ هُوَ خَالِدٌ فِی النَّارِ وَسُقُوا مَاء حَمِیمًا فَقَطَّعَ أَمْعَاءهُمْ»
صفت بهشتى كه به پرهيزكاران وعده داده شده [چنين است :] در آن نهرهايى است از آبى كه مزه و رنگش برنگشته و نهرهايى از شير كه طعمش دگرگون نشده و نهرهايى از شراب كه براى نوشندگان مايه لذت است و نهرهايى از عسل خالص است ، و در آن از هر گونه ميوه‏اى براى آنان فراهم است ، و نيز آمرزشى از سوى پروردگارشان [ويژه آنان است . آيا اينان] مانند كسانى هستند كه در آتش جاودانه‏اند ، واز آبى جوشان به آنان مى‏نوشانند كه روده‏هايشان را متلاشى مى‏كند ؟ !«۱۵» محمد
و اگر (جنتان) را در آیات گذشته به معنی بهشت معنوی و مادی تفسیر کنیم. طبعاً این دو چشمه نیز یکی معنوی (همچون چشمة معرفت) و دیگر چشمه مادی (همچون چشمه های آب زلال یا شیر و عسل، و شراب طهور است). باز در برابر این نعمت همان سئوال تکرار می شود،
« فَبِأَیِّ آلَاء رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ »