اربعین حسینی چهلمین روز پس از شهادت امام حسین (ع) در روز عاشورای سال ۶۱ق که با ۲۰ صفر مصادف است.

براساس برخی از نقل‌ها، اسیران کربلا روز ۲۰ صفر سال ۶۱ قمری در بازگشت از شام ، برای زیارت مدفن امام حسین (ع) به کربلا رفتند؛ البته گروهی از علما همچون شیخ مفید و شیخ طوسی تصریح کرده‌اند که اسرا در بازگشت از شام به مدینه رفتند.

همچنین جابر بن عبدالله انصاری، در این روز به‌عنوان اولین زائر بر سر مزار امام حسین (ع) حاضر شده است و براساس قول مشهور، سر امام حسین (ع)، در روز اربعین به بدنش در کربلا ملحق شد.
در روایتى که از امام حسن عسکری (ع) نقل شده، چنین آمده است:

نشانه هاى مؤمن پنج چیز است:

به جاى آوردن ۵۱ رکعت نماز (۱۷ رکعت نماز واجب و ۳۴ رکعت نافله)، زیارت اربعین (امام حسین)، انگشتر به دست راست نهادن، پیشانى را به هنگام سجده بر خاک گذاردن و بسم اللّه الرّحمن الرّحیم را در نماز بلند گفتن.

زیارت امام حسین (ع) و زیارت اربعین از اعمال حسنه اربعین حسینی (ع) عنوان شده‌اند، هنگامی که از روز کمی گذشت، زیارت اربعین خوانده شود.

پس از آن مؤمنان برای برآورده شدن نیات و حاجات دو رکعت نماز خوانده و دعا کنند.