چند دستور اخلاقی
کمی فکر کنید که چرا قرآن غیبت را حرام کرده است و می گوید:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ
اى كسانى كه ايمان آوردهايد، از گمان فراوان بپرهيزيد. زيرا پارهاى از گمانها در حد گناه است. و در كارهاى پنهانى يكديگر جست و جو مكنيد.
و از يكديگر غيبت مكنيد. آيا هيچ يك از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناخوش خواهيد داشت. و از خدا بترسيد، زيرا خدا توبهپذير و مهربان است.
در این آیه ضمن چند دستور اخلاقی “عدم سوءظن به مردم ” و از تجسس در امور دیگران و غیبت کردن منع می کند و می فرماید: «و از یکدیگر غیبت مکنید. آیا هیچ یک از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناخوش خواهید داشت.» .
قرآن کریم درباره کسانی که در پی انتشار گناه و فحشا در میان مؤمنان هستند، چنین میفرماید:
إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْفَاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
براى كسانى كه دوست دارند در باره مؤمنان تهمت زنا شايع شود، در دنيا و آخرت عذابى دردآور مهياست. خدا مىداند و شما نمىدانيد.
بله، عذابی دردآور مشکلی که گریبانگیر ما شده، این است که اعتماد از بین رفته است. چرا؟ به سبب غیبت. به سبب اینکه هر یک از ما شمشیری به دست گرفته و بر سر دیگری میکوبد. به ۲۴ ساعت من و خود و همسایهات توجه کن… در روز چند کلمه از دهانمان خارج میشود؟ اگر هزار تا کلمه بگوییم، پنجاه کلمهاش دعا است و نهصد کلمه غیبت، یعنی ۹۹ درصد. این است وضع زندگی ما.
بنابراین، خدا ارحم الراحمین است [که غیبت را حرام کرده است]. مگر همیشه نمیگوییم: «یا ارحم الراحمین»؟ او به ما رحم میکند، پس چرا من و تو به خودمان ظلم کنیم؟ چرا ما به خودمان رحم نکنیم؟
چرا این عضو حیرتانگیز را که اسمش زبان است و این گوش زیبا را، در راه خودش به کار نمیگیریم؟
میتوانی با این زبان از مردم تعریف و تمجید کنی، خانههای مردم را بسازی و سر و سامان دهی، مردم را به کار خیر راهنمایی کنی، نماز بخوانی، سخن شیرین برای پسر و دختر و همسر و همسایهات بگویی و شادی را در دل دیگران وارد کنی. چرا این زبان زیبا را دائماً در اینجا و آنجا با دروغ و تهمت و غیبت کثیف میکنیم؟
خداوند ارحم الراحمین چه چیز بیشتر از آنچه داده، به ما ببخشد؟ او همه چیز به ما داده. آنان که در اطاعت خدا از ما پیشی گرفتند، نسبت به ما بیشتر اجر گرفتند و بهرهشان نزد خدا بیشتر از ما بود، ولی ما چه کار کردهایم؟
«یا مَن یُعطِی الکثیرَ بِالقَلیلِ» یعنی بازار خدا پررونق است. بازار رحمت پروردگارت پررونق است، کالای ناچیزی بیاور و چند برابر بگیر. مثال معروفی است؛ وقتی حضرت یوسف(ع) را در بازار بردهفروشان مصر به معرض فروش گذاشتند، پیرزنی آمد که رشتهای از پنبه ریسیده (تقریباً یک کلاف نخ) در دست داشت و میخواست با این مقدار نخ یوسف(ع) را بخرد.
به او گفتند: قیمت یوسف چندین هزار درهم است، چگونه به خرید او امید داری؟ گفت: این تنها دارایی من است. این پیرزن هم با اینکه متاع ناچیزی داشت، به طمع خرید یوسف افتاده بود. الآن بازار پروردگار ما هم به همینگونه است؛ چه بسا یک کلمه هم راهگشا باشد.
می خواهید بهشت را ببینید؟
پیامبر(ص) به اصحابش میفرماید: آیا راه بهشت را به شما نشان دهم؟ چند راه به آنان نشان میدهد: «حرفهای بیاموزید؛ دشمن ظالم و یاور مظلوم باشید؛ از آنچه خداوند به شما بخشیده، در راه او انفاق کنید.»
میگویند: ای رسول خدا، ما چیزی نداریم که انفاق کنیم؛ نه علمی داریم که به دیگران تعلیم دهیم و نه قدرتی داریم که مظلومی را یاری کنیم و ظالم را سر جای خود بنشانیم. پیامبر(ص) میفرماید: حال که قدرت انفاق ندارید [زبانتان را کنترل کنید و] سکوت اختیار کنید.