زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
کتاب تکوینی وجود انسان
مولوی شعر معروفی دارد که بعضی از عزیزان آن را حفظ هستند ولی خوبست این بار به معنای عمیق آن توجه بیشتری کنیم آنجا که می گوید:
روزها فکر من اینست و همه شب سخنم
کـه چـرا غافـل از احـوال دل خـویـشـتنـم
از کجا آمده ام، آمدنم بهر چه بود؟
به کجا می روم؟ آخر ننمایی وطنم
مانده ام سخت عجب، کز چه سبب ساخت مرا
یا چه بوده است مراد وی ازین ساختنم
جان که از عالم علوی است، یقین می دانم
رخت خود باز برآنم که همانجا فکنم
مـرغ بـاغ ملـکوتم، نیـم از عالم خاک
دو سه روزی قفسی ساخته اند از بدنم
ای خوش آنروز که پرواز کنم تا بر دوست
به هوای سر کویش، پر و بالی بزنم
تفکر، تدبر، تعقل
«تفکر و تدبر و تعقل» سه واژه مهم در زندگی انسان هاست و در قرآن هم به این سه واژه سفارش شده . و راجع به تفکر ، تدبر ، تعقل ، و تأملی در وجود خود و…سفارش شده است، و فهم و استفاده از معارف و هدایت قران را برای کسانی مفید می داند که دارای چنین صفاتی باشند، که می فرماید :
«لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ» یونس ۶۷
«لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ»* رعد ۳
«لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ»رعد۴
«لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ»* ابراهیم ۵
«لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ»* ،نحل ۷۹
«لِأُولِي النُّهى»* طه ۱۲۸
«لَآياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ» حجر ۷۵
«لَآياتٍ لِلْعالِمِينَ» روم ۲۲
و «هُدىً لِلْمُتَّقِينَ» بقره ۲ .
در چه چیزی تفکر کنیم ؟
انسان همیشه سؤال دارد ولی برای رسیدن به جواب تلاش و تفکر نمی کند . چیزهایی ندارد ولی دوست دارد که داشته باشد ، و چیزهایی دارد ولی می ترسد از دست دهد. پس همیشه نگرانی و استرس دارد. مهم اینکه کمتر احساس آرامش می کند . و با وجود اینکه برای به دست آوردن خواسته ها در زندگی تلاش می کند ، ولی راضی نیست و همیشه احساس کمبود می کند و نگران است. یکی از ترسها و نگرانیهای انسان ترس از مُردن است. ولی اگر جواب سؤلات خود را دریابد ، تا اندازه ای به آرامش می رسید .
سؤالات انسان فقط سه کلمه است
پس اولاً سوالات خودت را در نظر بگیر، و به آنها توجه کن . و سپس سؤلات خود را یکی کن ، با کمی دقت خواهی دید:
همه سؤلات سه جمله است : از کجا آمده ام ، آمدنم بهر چه بود، به کجا میروم . «از کجا ، به کجا ؟ اخر ننمایی وطنم . برای چه آمده ام؟ .
امام علی(ع) می فرماید: «رحم الله امرئه عرفه من این و الی این و فی این» خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا به کجا چرا ؟ این سه جمله را همیشه می گوییم ولی در معنی و عمیق آن چقدر تفکر کرده ایم؟ .
اصلاً سه سؤال هستند که باید به دنبال جواب آنها رفت و رسیدن به جواب هر کلمه آن، یک کلمه نیست. ولی آیا واقعا گاهی از خودم پرسیده بودم آمدنم بهر چه بود؟ و یا به کجا میروم؟ اصلا چرا آمدم که بخواهم بروم.؟
پس اول تفکر ، بعد سؤال ، و بعد رفتن به دنبال جواب . و با رسیدن به جواب است که آرامش می آورد. همه سؤالات بشریت همین است در غرب هم مطرح کرده اند . سؤال هایی که همیشه جوانها در گیر آن هستند ـ
۱ـ “من چه می توانم بدانم”، “ماهیت علم چیست” ؟.
۲ـ چه باید بکنم ؟
۳ـ به چه چیز باید امیدوار باشم ؟
سیر من چیست ؟ داریم میریم کجا ؟ چه کار کنم ؟، خوشبختی چیه ؟، با کی ازدواج کنم؟ ، با کی دوست شوم ؟و و و
در ابتداء اجمالاً جواب مختصری داده می شود، و در ادامه به شرح بیشتری پرداخته خواهد شد. گفته شد سه مسأله : از کجا آمده ام ، آمدنم بهر چه بود ، بکجا می روم ؟ و اگر مسافرم کجا میروم ، استقرار من در کجاست.
من چه باید بدانم؟
سؤال اول : من چه باید بدانم ، و چه می توانم بدانم ؟ چه بدانم برای حیات دنیا؟، چه بدانم برای حیات ابدی ؟، و آرامش دنیا و آخرت ؟
در جواب خدای تو می گوید: «و فی انفسکم افلا تبصرون». در وجود خودتان آیاتی هست آیا نمی بینید؟ در نفس وجود خودت تفکر کن. آیا تا کنون این چنین فکر کرده ای؟. حالا به دل خودت توجه کن در قلب تو عشق چه داری ؟ دلت برای چه می تپد ، و خودت را ببین کیستی ، چیستی؟…
معانی کلمات آیه: «فِی أَنفُسِکُمْ»: دستگاههائی که در بدن انسان است، مانند: قلب، کلیه، ریه، دهها هزار کیلومتر رگهای درشت و باریک، ده میلیون میلیارد سلول، و حواسی همچون بینائی و شنوائی و … هر یک آیتی از عظمت است.
«أَفَلا تُبْصِرُونَ؟»: مگر غافل شده‌اید و نمی‌بینید؟ خیلی آیات ما را مخاطب قرار داده و از ما سؤال می کند، ما هم میخوانیم ، اما نه بعنوان اینکه تأملی داشته باشیم و جواب آنرا جویا باشیم .
چه باید بدانیم ؟ فقط ۳ مساله
۱ـ خدایی است که مرا آفریده خالقی دارم ، اعتقاد به حیات دیگر ، آخرتی است ، دلیل عقلی آیا مفسدین و مؤمنین مساوی هستند ؟
۲ـ در کجا هستم؟ چکار باید بکنم ؟ ، که اعتقاد به نبوت را در بر دارد .
۳ـ به کجا میرم ، از مرگ می ترسم، چرا آمده ام که بمیرم .
کتاب آسمانی و رهبران الهی و پیامبران، پاسخ ما را داده اند . هر سه مسأله دلیلشان در قرآن است . ولی قبل از قرآن هر انسانی به فطرت و عقل خود آنرا می پذیرد. اگر شک و شبهه ای است برو از منبع معتبر و بی غرض تحقیق کن .
اصل عقیده این سه مساله است . حالا کسی بخواهد بیشتر بداند که شک نداشته باشه تحقیق بیشتری باید بکند . می بینیم بعضی اهل نماز و عبادات و …هستند، ولی بعضی از عقیده خود بر می گردند! چرا؟ چون اینها از اول عقیده شان راسخ نبود و احتمالاً شبهات در عقیده و تفکر خود راجع به هدف خلقت دارند…
برای رسیدن به عقیده صحیح و در نتیجه رسیدن به آرامش در برابر شبهات احتمالی نیاز به خودشناسی و خداشناسی داریم حتی اگر بطور مختصر. قرآن در باره انسان می فرماید:
لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ
ما انسان را ( از نظر جسم و روح ) در بهترين شكل و زيباترين سيما آفريده‌ايم .
توضيحات آیه : « لَقَدْ خَلَقْنَا…» : جواب قسمهاي چهارگانه است . « أَحْسَنِ » زيباترين . بهترين . « تَقْوِيمٍ » : هيئت . سيما . در اصل تقويم ، در آوردن چيزي به صورت مناسب و نظام معتدل و كيفيّت شايسته است.
لذا در اينجا مراد ساختار انسان ، با دو بُعد جسماني و روحاني است . كه انسان « عالَم صغير » و « موجود ناشناخته » نام گرفته است ، و خداوند او را بزرگوار فرموده است و آفريدگار جهان در برابر اتمام خلقت انسان ، خويشتن را ستوده است و به فتبارک الله احسن الخالقین خطاب فرموده
لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ ، ثم رددناه اسفلَ سافلین
ما انسان را ( از نظر جسم و روح ) در بهترين شكل و زيباترين سيما آفريده‌ايم ...