شرحی مبسوط در آیات .
توجه به آیات آفاقی و انفسی،
شرط رسیدن به یقین
قرآن، شرط هدايت شدن و به يقين رسيدن از طريق آيات طبيعت و كتاب شريعت را، دلِ آماده مىداند: و می فرماید : «آياتٌ لِلْمُوقِنِينَ»،
وَ فِي الْأَرْضِ آياتٌ لِلْمُوقِنِينَ «۲۰»
وَ فِي أَنْفُسِكُمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ «۲۱»
و در زمين براى اهل يقين، نشانههايى است. و در (آفرينش) خودتان (نيز نشانههايى از قدرت، عظمت و حكمت الهى است.) پس چرا (به چشم بصيرت) نمىنگريد؟ و (تقدير و تدبير) رزق شما و آنچه وعده داده مىشويد، در آسمان و عالم بالاست.
در حقیقت این همان اشاره به آیات آفاقی و انفسی است و حالا در بهار طبیعت با کمی دقت و تدبر قدرت خدا و تجلی اسماء خدا و زیبایی ها را می بینی ولی بدون توجه . و با توجه به آیات آفاقی می فرماید:
وَ فِي الْأَرْضِ آياتٌ لِلْمُوقِنِينَ
و در زمین آیاتی برای جویند گان یقین است .
در آفرينش زمين و انسان نكات بسيارى نهفته است از جمله: حجم زمين، مساحت و عمق آن، كوهها و درهها، فاصله آن با خورشيد و كرات ديگر، حركات گوناگون زمين، (توجه به اینکه چند حرکت هم زمان دارد که شب و روز و چهار فصل بوجود می آید ) و معادن پيدا و ناپيدا.
روئيدنىها، آبهاى ذخيره شده، رنگها، سنگها، خاكها، ميوهها، گياهان، تصفيه كنندگى زمين، تأمين كننده تمام نيازهاى ساكنان آن و دارا بودن مواد غذايى براى تغذيه همه حيوانات و انسانها، كه براى طالبان يقين نشانههاى قدرت و حكمت خداوند است.
و نیز برای توجه به آیات انفسی می فرماید: .
وَ فِي أَنْفُسِكُمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ .
در این آیه می افزاید:”در وجود خود شما نیز نشانه های خدا فراوان است”
(و فی انفسکم ) آیا چشم باز نمی کنید و این همه آیات و نشانه های بارز حق را نمی بینید ؟(ا فلا تبصرون) !!! بدون شک انسان اعجوبه عالم هستئ است وآنچه درعالم کبیراست در این عالم صغیر نیز وجود دارد بلکه اعجابی در آن است که در هیچ جای جهان نیست .
عجب اینکه این انسان با آن هوش وعقل وعلم و اینهمه خلاقیت و ابتکارات و صنایع شگرف ، روز نخست به صورت نطفه کوچک و بی ارزشی بوده اما همین که درعالم رحم قرارمی گیرد با سرعت عجیبی رو به تکامل میرود و روز به روز شکل عوض می کند، و لحظه به لحظه دگرگون می شود و آن نطفه ناچیز در مدت کوتاهی به انسان کاملی تبدیل می گردد .
یک سلول که کوچکترین اجزای بدن او است ، ساختمان توبرتو و شگفت آوری دارد که به گفته دانشمندان معادل یک شهر صنعتی تشکیلات در آن است .
یکی ازعلمای زیست شناسی میگوید:
این شهر عظیم با هزاران در و دروازه جالب، و هزاران کارخانه و انبار و شبکه لوله کشی، و مرکز فرماندهی با تاسیسات فراوان (آنها) و ارتباطات زیاد، وکارهای مختلف حیاتی ، آنهم در محدوده کوچک یک سلول ، از پیچیده ترین و شگفت انگیزترین شهرها است که اگر ما بخواهیم تاسیساتی بسازیم که همان اعمال را انجام دهد – هرگز قادر نیستیم.
باید دهها هزار هکتار زمین را زیر تاسیسات و ساختمانهای مختلف و ماشین آلات پیچیده ببریم تا برای انجام چنان برنامه ای اماده گردد. ولی جالب اینکه دستگاه آفرینش همه اینها را در مساحتی معادل “پانزده میلیونیم میلیمتر” قرار داده “.
دستگاههایی که در بدن انسان است مانند قلب و کلیه و ریه و مخصوصا دهها هزار کیلو متر رگهای درشت و باریک و حتی مویرگهایی که با چشم دیده نمی شوند , ومثل آبرسانی و تغذیه و تهویه ” ده میلیون میلیارد” سلول تن انسان هستند ، و حواس مختلفی مانند بینایی و شنوایی و حواس دیگر هر کدام ایتی عظیم از آیات او است .
و از همه مهمتر معنای “حیات” که اسرار آن همچنان نا شناخته مانده ، و ساختمان روح و عقل انسان است که عقول همه انسانها از درک آن عاجز است. و اینجا است که انسان بی اختیار لب به تسبیح و حمد و ثنای خدا می گشاید و در پیشگاه عظمتش سر تعظیم فرود می آورد.
در حدیث امده است که پیغمبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود:
“من عرف نفسه فقد عرف ربه” کسی که خویش را بشناسد خدای خویش را شناخته است “آری “خود شناسی” در تمام مراحل راه “خدا شناسی” است.
تعبیر به “افلا تبصرون”(آیا نمی بینید) تعبیر لطیفی است . یعنی این آیات الهی در گرداگرد شما در درون جان شما ، در سراسر پیکر شما، گسترده است . اگر اندکی چشم باز کنید می بینید و روح شما از درک عظمتش سیراب می گردد . لذا می فرماید:
وَ فِي أَنْفُسِكُمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ.
در وجود خود شما ( نیز آیاتی است ) ، ایا نمی بینید.
«فِی أَنفُسِکُمْ»: دستگاههائی که در بدن انسان است، مانند: قلب، کلیه، ریه، دهها هزار کیلومتر رگهای درشت و باریک، ده میلیون میلیارد سلول، حواسی همچون بینائی و شنوائی و و… هر یک آیتی از عظمت است.
«أَفَلا تُبْصِرُونَ؟»: مگر غافل شدهاید و نمیبینید؟
حالات مختلف بدن، از نطفه تا مراحل بعد، نشانه قدرت اوست. غرايز گوناگون انسان نشانه حكمت و علم او به نيازهاى انسان است. هماهنگى ميان حواسّ بدن و عدم اصطكاك آنها با يكديگر، نظام استخوانبندى و اعصاب، دستگاه تنفس، دستگاه گوارش، دستگاه بينايى و شنوايى، نظام دفاعى، همه و همه نشانههايى از خداوند قادر متعال است.