شناخت انسان و ارتباط او با مولا

شناخت انسان و ارتباط او با مولا

 

شناخت انسان و بررسی انواع ارتباط او با خداوند متعال، یکی از راه‌های اثبات وجود حق و ادراک مراتب توحید است.

امیرالمؤمنین علی(ع) در مناجات معروف خود در مسجد کوفه، بیست و سه نوع رابطه را بیان فرموده است؛ از آن جمله «مَوْلَایَ یَا مَوْلَایَ أَنْتَ الْغَنِیُّ وَ أَنَا الْفَقِیرُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ الْفَقِیرَ إِلَّا الْغَنِی» است.

قرآن مجید نیز در دو آیه به این نوع ارتباط اشاره نموده است که کامل‌ترین صورت آن آیة شریفة «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ» است. این آیة شریفه علاوه بر شناساندن حقیقت وجودی انسان و خداوند، در مقام بیان چگونگی استدلال بر وجود خدا می‌باشد. مفسّرین بهترین و جامع‌ترین معنا و مفهوم آیه را همان مفادّ برهان امکان فقری دانسته‌اند.

فقر وجودی انسان با غنی مطلق

 

از مهم‌ترین و جامع‌ترین رابطه انسان با خدا، می‌توان به رابطه فقر وجودی (امکان فقری) اشاره کرد. از این ‌رو، حقیقت فقر، نیازمندی است؛ زیرا بنده همواره نیازمند است، چه آنکه بندگی یعنی مملوک بودن، و مملوک به مالک خود محتاج است و غنی در حقیقت حقّ است و فقیر، خلق و صفت عبد است به حکم آیه «یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ: اى مردم شما (همگى) نیازمند به خدایید و تنها خداوند است که بى‏نیاز و شایستة هر گونه حمد و ستایش است».

این آیة شریفه دارای عرصه‌های مهمّ معرفتی و شناختی است. شناخت حقیقت انسان برای رسیدن به حقیقت غنیّ مطلق، و همراه بودن این فقر در همه ساحت‌ها و عوالم وجودی با انسان و تفاوت فقر و غنای حقیقی از جمله آن است.

حقارت مهمان و عظمت میزبان ؟

پس دانستی که مهمان یک عبد ذلیل ، مسکین ، مستکین است ؛

“الذی لا یملک لنفسه نفعا ولا ضرا و لا حیاه ولا موتا و لا نشورا ”

مهمان بنده ایست، ذلیل، و بیچاره ای که حتی مالک نفس خود نیست، و نه نفعی و نه ضرری، و نه حیات و نه مرگ، هیچ چیز در اختیار او نیست، فقیر مطلق است در تمام امور.

و باید کمی تفکر کرد که میزبان از چه عظمتی برخوردار است، و مهمان از چه حقارتی. میزبان غنی مطلق، و مهمان فقیر محض، که از خود هیچ ندارد، و حتی آنچه را که خیال می کند دارد آن هم مالکیت اعتباریست نه حقیقی! که می فرماید:

يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ

اى مردم، همه شما به خدا نيازمنديد. اوست بى‌نياز و ستودنى.

اما با وجود تمام این عظمتی که میزبان دارد باز هم بندگان حقیرش را به مهمانی دعوت می کند و می فرماید :

بازا ، بازا ، هر آنچه هستی بازا

گر کافر وگبر و بت پرستی بازا

این درگه ما درگه نومیدی نیست

صد بار اگر توبه شکستی بازا

اما این بار که می خواهی به مهمانی بروی، خودت را از بدیها و پلیدی ها پاک کن، درونت را با آب توبه شستشو کن، آینه درون خود را تمیز کن. و با توبه نصوح برو.

امراض روح و روان خود را بشناس و برای شفای خود بکوش ، تا این که بتوانی از این سفرۀ معنوی الهی بهره مند شوی و از فیض و برکت این ماه و اسماء الله استفاده کنی.

چون بیماری که به مهمانی برود هر چند سفره رنگینی گسترده شده باشد او بخاطر مرضش نمی تواند از این غذاها تناول کند. این مهمانی معنوی ماه مبارک رمضان، هم این گونه است .

با قلب سلیم و خشوع وارد شو

 

حال که عظمت میزبان را تا حدودی شناختی ، پس با قلب سلیم و خشوع وارد این مهمانی شو : اذا باید خودت را از انواع امراض روحی مانند: «تکبر، غرور، خود خواهی و خودپسندی، و خود بزرگ بینی و کینه و بخل و…» پاک کنی تا شفا یابی ، و بتوانی از این سفره معنوی الهی تغذیه روحی و معنوی نمایی. باید عبد شوی ، و باید با «قلب سلیم» و با خشوع و بنده وار به این مهمانی وارد شوی.

سعی کن که امسال با سالهای دیگر فرق کند، سعی کن خودت را از تمام گناهان پاک کنی، و مسلماً پاک شدن از هر گناهی توبه خاص خود را می طلبد. چنانچه بیان شده برخی از گناهان هستند که در ماه مبارک رمضان با وجود بارش باران رحمت الهی بازهم پاک نمی شوند!

باید آثار گناه را با “رد مظالم” پاک کرد، اگر حق کسی بر گردنت است، غیبتی، تهمتی، سوءظنی نسبت به کسی داشته ای خود را محاسبه کن و برای او طلب آمرزش نما که زمان و مکانهای معین برای پاک شدن، و استجابت دعا مؤثر است. لذا برکت این ماه مبارک برای کسانی است که آمادگی لازم را برای دریافت رحمت الهی داشته باشند .

چنانچه می دانیم این ضیافت و مهمانی زمان خاصی دارد و یک ماه معینی را خداوند برای این مهمانی قرار داده است نه اینکه هر کسی هر زمان که دلش خواست می تواند به این مهمانی برود.

یعنی اگر انسان معذور است (مسافر یا مریض) می باشد و بعد هم قضای آنرا بجا بیاورد، گر چه تکلیف از او ساقط می شود، اما از رفتن به این مهمانی با کاروان صائمین که لحظات اذان مغرب را لحظه شماری می کنند، و منتظر نزول رحمت از میزبان هستند، او محروم است هرچند معذور باشد.

چه برسد به کسی که به هر بهانه ای خود را از این لحظات و مهمانی پر فیض محروم کند، ولی لذت شنیدن ندای، « یا ایها الذین آمنوا» را درک نکند، و نداند که خستگی را از انسان می گیرد. با شنیدن این ندا عبادت بر ما سهل و روان می شود.