يك دوره معارف در سوره حمد

يك دوره معارف در سوره حمد

 

يك دوره معارف نظري و عملي در سوره حمد .

“الْحَمْدُ لِلَّـهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ”

ستایش خداوندی را سزا است که پروردگار جهانیان است.

الحمد لله: چون مرجع حمد صفات کمال است ، «و لله اسماء الحسنی» از این جهت در «الحمد لله رب العالمین» حمد را به خود تخصص فرمود.

بینائی هر دیده بینا او بین

زیبایی هر چهره زیبا همه او دان

مفهوم حمد

مفهوم حمد ، ترکیبی از مفهوم «مدح و شکر» است. انسان در برابر جمال و کمال و زیبائی، زبان به ستایش ، و در برابر نعمت و خدمت و احسان دیگران ، زبان به تشکر می گشاید.

خداوند متعال به خاطر کمال و جمالش ، شایسته ستایش ، و به خاطر احسان ها و نعمت هایش، لایق شکرگزاری است . «الحمد لله» بهترین تشکر از خداوند است. هر کس در هر کجا ، با هر زبانی، هرگونه ستایشی از هر کمال و زیبایی دارد، در حقیقت سرچشمه ی آن را ستایش می کند. البته حمد خداوند منافات با سپاسگزاری از مخلوق ندارد، به شرط آنکه به امر خدا و در خط و مسیر او باشد.

 

مراحل حمد

حمد مراحلی دارد: اول کاري که حمد را پر بار مي کند، «معرفت » فوق است، که بدانی محمودی جز حق تعالی در عالم نیست. و هر صاحب صفتی ، صفتش نه تنها از ربوبیت حق تعالی است بلکه آن صفت خود اوست. پس در هر حمد مرجع حمد ذات باری تعالی است.

مرحله دوم: آن که ذکر این حمد بر زبان جاری کنی و مادام او را تسبیح نمایی.

مرحله سوم : آنستکه در اندیشه حمد باشی ، زبان باز ماند از آن جهت که دل مشغول است.

مرحله دیگر اینکه: به این «صفات محمود» خود را متخلق نماید و با «رب خود» همرنگی کند ، که ان صبغة الله است.

صِبْغَةَ اللَّهِ ۖ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً ۖ

رنگ خدا را [كه اسلام است ، انتخاب كنيد] و چه كسى رنگش نيكوتر از رنگ خداست ؟ و ما فقط پرستش كنندگان اوييم .

در اینجاست که دانی : هیچ از خود نداری و هر چه داری از اوست. و روشن شود بر تو که « حمد او ، حامد او ، محمود اوست » و اینست مقامی عظیم که خداوند ما را به آن راهنمائی می کند.

ای گشاده در خزانه جود

یافته کائنات از تو وجود

چند از عشقت آتش افروزی

تا کی از جان ما بر آری دود

می کنی جلوه های حسن و جمال

در لباس وجود هر موجود

که جهان صورت است و معنی دوست

نیست فی الدار غیره دیّار

چون دانستی : که هر نعمت که داری پرورنده ـ ان نعمت «رب» است ، تو نیز قبل از این، نطفه بودی تا به حال هر منزلی که عوض کرده است بدست این رب بوده است .

چگونه است که مردم در پیشگاه چنین ربی تسلیم نمی شوند و از راه حق و حقیقت منحرف می شوند، چون رب خود را نمی شناسند. و غافل اند که هر روز در امتحان پروردگار خود قرار دارند .

معرفت این است که تو از جان و دل بدانی «الحمد لله رب العالمین» هر موجودی هر چه دارد از رب خود دارد و طبعا حمد از صفات اوست و به ربش بر میگردد. بهرحال کاملترین معرفت و معرفی خداوند در قرآن است. پس با علم و اخلاص باید گفت ، الحمد لله رب العالمین .

نکات قابل توجه

۱ ـ همه هستی زیباست و تدبیر همه هستی نیکوست. زیرا حمد برای زیبایی و نیکویی است «الحمد لله».

۲ ـ دلیل ستایش ما ، پروردگاری اوست . «الحمدلله رب العالمین» .

۳ ـ رابطه خداوند با مخلوقات، رابطه ی دائمی و تنگاتنگ است . «الحمد لله رب العالمین»

۴ ـ همه هستی ، تحت تربیت خداوند یکتاست. «الحمد لله رب العالمین»

۵ ـ امکان رشد و تربیت، در همه ی موجودات وجود دارد. «الحمد لله رب العالمین»

خداوند هم انسان ها را بوسیله انبیاء تربیت می کند، (تربیت تشریعی) و هم جمادات و نباتات و حیوانات را رشد و پرورش می دهد. (تربیت تکوینی) «رب العالمین».

۶ ـ مؤمنان در آغاز کتاب (قرآن) با نیایش به درگاه خداوند متعال، «الحمد لله رب العالمین» می گویند و در پایان کار در بهشت نیز ، همان شعار را می دهند که :

وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

پروردگارشان آنان را به سبب ايمانشان به بهشت‏هاى پر نعمت كه نهرها از زير [قصرهاىِ] آنها جارى است ، راهنمايى مى‏كند .«۹» [آغازِ] نيايش شان در آنجا [اين است كه] : خدايا ! از هر عيب و نقصى منزّهى ، و در آنجا درود خدا به آنان، عطا كردن امنيت كامل است .

و پايان‏بخشِ نيايش شان اين است كه همه ستايش‏ها ويژه خدا مالك و مربى جهانيان است .