أيا عباىت هدف نهائی است

أيا عباىت هدف نهائی است

“این که قرآن کریم هدف از خلقت جن و انس را عبادت معرفی کرده ، آیا این عبادت هدف نهائی خلقت است ، یا هدف متوسط ؟ هسته درخت خرما هدفش درخت خرما شدن است ، یا خرما دادن ؟؟؟

قرآن کریم می فرماید: هدف از عبادت کردن انسان ، این استکه به یقین دست پیدا کنند. «واعبد ربک حتی یأتیک الیقین» (پروردگارت را عبادت کن تا بیقین برسی) انسان تا به یقین نرسد در معرض زوال و دگرگونی است . وقتی به یقین رسید آرامش می یابد. و راه رسیدن به یقین عبادت است. «حتی» (تا) ، در آیه شریفه فوق برای بیان منفعت و هدف است ، نه برای بیان حد و غایت.

از باب تقریب به ذهن : نردبام را طی کن که پشت بام را ببینی . یک وقت می گویند از مرفق تا سر انگشتان را بشوی ، یعنی وقتی که شستی و به سر انگشتان رسیدی ، دیگر شستن تمام می شود . امّا اگر گفتند نردبان را طی کن تا پشت بام را ببینی ، نه یعنی اگر به پله آخر رسیدی و پشت بام را دیدی منکر وجود نردبان بشوی و بگویی نردبان چیست ! اگر گفتی ، گفتن همان و سقوط کردن همان .

این آیه مبارکه نمی گوید عبادت کن تا به یقین برسی ، حالا که رسیدی دیگر عبادت معنا ندارد! به عبارت دیگر ، «حتی» برای بیان حد نیست ، برای بیان منفعت است. یعنی اگر خواستی یقین پیدا کنی راهش عبادت است. اگر خواستی جهان غیب را مشاهده کنی از نردبان عبادت بالا برو.

پس همانطور که درخت، هدف نهائی هسته نیست، هسته درخت نمی شود تا بیاراید ، هسته درخت میشود تا ببار آید . معلوم می شود عبادت هم هدف نهائی نیست، هدف نهائی رسیدن به یقین است. اگر کسی عبادت نکرد، بداند مثل هسته ای است که در دل خاک پوسیده و اگر عبادت کرد ، اما چیزی برایش روشن نشد ، باید بداند مثل آن درخت است که فقط سرسبز و خرّم گردیده ، می آراید ولی میوه نمی دهد .

این همانست که احیاناً گفته اند: «فویلٌ للمصلین» وای بر آن نماز گذاران . که نماز را بعنوان رفع تکلیف می خوانند ، اما بهره ای از آن نمی برند. نه نورانیتی ، نه مشاهده ای، نه صفای ضمیری ، نه لذتی . از هر چیز جزئی و بی ارزش، بیش از نماز و مناجات با خداي خود لذت میبرند.

حال اگر عابد با عبادت به مرحله یقین رسید ، باید بکوشد که این یقین خود را شکوفاتر کند تا به قلعه رفیع لقاء الله نائل شود . همچون هسته یک درخت تلاش می کند درخت بشود ، وقتی درخت شد ، می کوشد میوه شیرین بدهد آنگاه انسان میوه را به صورت شهد و شربت در می آورد.

که اگر از هسته بپرسند به دل خاک رفتی می خواهی چه کنی ؟ خواهد گفت: می کوشم که شهد شربت بشوم. یا اگر از یک نهال گل بپرسند ، می خواهی چه شوی ؟ نمی گوید میخواهم درخت گُل بشوم ؛ یا گل بدهم . می گوید: می خواهم گلاب بشوم . پس گلاب هدف گل است ، و گُل هدف درخت گُل ، و درخت گُل هدف نهال تازه بر خاک نشسته “.

 

خلاصه أنچه باید بدانیم

 

هدف خلقت تا اندازه ای گفته شد : عبادت و رسيدن به معرفت الله ، و هدف ارسال پیامبران كه تعلیم کتاب و تزکیه و حکمت در قران نيز، بيان شده ، پس چنین میشود :

“عقاید” یعنی معرفت توحید / و اخلاق یعنی (تزکیه) و فقه (عمل طبق دستور قرآن ). حال سؤال اينست كه اصل با کدام است عمل یا عقیده و معرفت.؟

“قرآن کریم در توصیف متقیان فرمود: اینها ایمان به غیب دارند و نماز را أقامه می کنند ، و زکات پرداخت می کنند و مانند آن ، معلوم میشود هم اعتقاد لازم است و هم عمل ، بین عمل و اعتقاد هم قهراً خُلق لازم است . زیرا اگر خُلق نباشد ، ارتباط عمل با عقیده گسسته می شود . حال سئوال ديگر اینست که : آیا اصالت از آن علم و معرفت است و خُلق و عمل زمینه شکوفائی آنست ؟ چنانچه گفته اند. و یا اصالت از آن عمل است و معرفت و خُلق ، مقدمه برای آنند و این نظریه را بعضی پذیرفته اند .

باید گفت : چون جان انسان و اوصاف قلبی او نامحدود ، و اما عمل محدود و مرز آن مشخص است ، پس معلوم می شود اصالت از آن معرفت است و هر خُلق و عملی که بر انسان واجب است آنرا انجام بدهد ، در واقع برای شکوفائی معرفت است ، یعنی برای آنستکه معرفت جامه عمل بپوشد و انسان به یقین دست يابد” .