نظر استقلالی و مرآتی

نظر استقلالی و مرآتی

در آینه دو نوع نظر می شود : نظر استقلالی و مرآتی.
نظر استقلالی: به این است که آینه از جهت خودش مورد نظر قرار می گیرد مثلا می خواهد آن را خریداری کند، به حجم و زنگ نداشتن و اندازه سنگ و مساحت آن نظر می نماید، در این لحظه صورت خود را که در آن منعکس است نمی بیند و به اصطلاح «فیه ینظر» است.
نظر مرآتی: به این است که به آینه می نگرد تا صور خود را در آن ببیند و گرنه کاری به خود آینه ندارد. کسی که به موجودات عالم به نظر خریداری و خواستن خود آنها می نگرد خدا را نمی بیند و در این زمینه حضرت امیر المومنین علیه السلام می فرماید: هر کس به دیده عبرت و بصیرت به دنیا بنگرد و جهان را وسیله شناخت و رسیدن به مقام انسانیت بداند، او را بصیرت و بینایی بخشد، و نتیجه انسانی بهره اش می گردد. و کسی که چشمش به دنبال آن باشد و فریفته اش گردد و دنیا را هدف ، و رسیدن به مقاصد مادی را مقصد و مقصود خود قرار دهد، از دیدن حقایق و واقعیات نابینایش کند و باعث کور دلی و گمراهیش می شود”
چشم آلوده نظر از رخ جانان دور است
بر رخ او نظر از آینه پاک انداز
“از آنچه گذشت پاسخ این سوال نیز روشن شد که چرا حضور خداوند نزد هر موجودی مختلف است برای بعض افراد مشهود و از دیدن آفتاب روشن تر است و برای دیگران مبهم و مشکوک است آری نابرده رنج گنج میسر نمی شود- باید رنج ترک گناه و مجاهده در راه حق را تحمل کرد تا به گنج معرفت رسید
می فرماید : ای کسانی که ایمان آورده اید، ایمان بیاورید ؛ دو ایمان است. مرتبه اول همان ایمانی است که به حکم عقل، هر کس می فهمد که آفریدگاری دانا و توانا دارد او اسلام آورده، هر عاقلی این معنی را درک می کند ولی کافی نیست؛
مرتبه دوم ایمان لازم است که ايمان دل است، با قلب باور کند تا از هر گونه وسوسه و شکی در امان باشد ؛ به سکون و طمانینه یعنی آرامش قلب برسد و از آثارش حالت خوف و رجاء یعنی ترس از مخالفت خداوند و امید به خداوند در اطاعت از او است.
در آیه شریفه دیگر می فرماید: « آیا نرسیده است وقت آنکه مؤمنین دل های شان بترسد و نرم شود برای یاد خداوند و بر آنچه فرستاده است از کلام حق و صدق و تذکرات و اندرزهای الهی یعنی قرآن مجید .
از ابن مسعود است که می گوید : پس از سه یا چهار سال که از اسلام ما گذشت این آیه نازل شد ؛ آیا نرسیده است برای کسانی که ایمان آورده اند (همان ایمان عقلی که عرض کردم اعتقاد به خدا پیدا کرده به حکم عقل و فطرتش حالا باید دلش نیز خبر دار شود) و برای پروردگارش خاشع شود علم و یقین پیدا کنند، دیگر پس از مدتی که در خط اسلام و اعتقاد استدلالی عقلی است باید سعی کند ایمان ثابت قلبی پیدا کند که هیچ گونه ریب و وسوسه در او راه نداشته باشد، به مقام خشوع برسد- منعم خودش را دوست بدارد، برای منعمش فداکاری کند، برای رضای خالقش از همه چیز بگذرد- و به مال و جان با خدایش معامله داشته باشد.
تا به این ایمان قلبی نرسیده باشد هوی پرستی دارد، دنبال رضای نفسش هست، مسلمان هم هست نماز هم می خواند این ناقص است «و کمال المعرفته التصدیق به » باید به مرحله تصدیق قلبی برسد دل برای خدا اعتراف داشته و باور کند. خشوع محبت با تذلل است .
آدمی به هر چه علاقه دارد دنبال آن است به آن ایمان دارد – گروش آدمی باید به خدای خودش باشد.
«کمال معرفته التصدیق به» معرفت نظری و استدلالی باید به عمل قلبی برسد که از آثارش خشوع قلب است. این همان است که تعبیر از آن در روایات به نور شده است؛ آدمی باید به مقدار تواناییش سعی کند تا آن نور در دلش بتابد”.
“در قرآن مجید زیاد راجع به چشم قلب سخن رفته است؛ آدمی چشم ظاهری دارد که با حیوانات مشترک است که با آن اجسام را ادراک می کند و دارای چشم قلب، یعنی بصیرت است که به آن معنی و حقیقت را در می یابد. همان طوریکه اگر پرده ای جلو چشم حس قرار بگیرد نمی تواند ببیند.
چشم دل هم اگر حجابی جلوش را بگيرد مانع منور شدن و ادراک کردنش می شود، این مانع را باید خود آدمی بر طرف کند تا نور علم و تصدیق قلبی برایش طلوع کند، یعنی خدای تعالی افاضه فرماید
. تو خود حجاب خودی حافظ از میان بر خیز، اگر بشود روز به روز خواسته های نفسش را کم کند، تقیداتش را اندک کند، علاقه قلبیش، ایمانش به خدایش زیادتر می گردد.”