قرب زمانی و مکانی، مرتبتی و شرافتی

قرب زمانی و مکانی، مرتبتی و شرافتی
در همین خطبه نهج البلاغه است که «معَ کل شی ءِ» با هر موجودی است چون وجود هر چیزی از اوست ولی «لا بمقارنه» نه قرب مقرونیت است که همراه بودن جسمی به جسمی باشد ، قرب مکانی نیست همان طوری که قرب زمانی نیست؛
مثلا این بند انگشت با بند انگشت چسبیده به آن به حسب مکان قریب است. قرب زمانی امروز نسبت به دیشب قریب است . از حیث سن بیست ساله به بیست و یک ساله قریب است. یا قرب رتبه ای هم نیست، خدا را با غیر خدا نمی شود قریب از حیث رتبه فرض کرد. بین خدا و خلق قرب مکانی نیست، خدا این طرف و خلق آن طرف اگر چنین باشد مثلا گفتیم استغفرالله خدا در آسمان است و زمین و اهلش موجودی مستقل هستند در برابر هستی او ، نه قرب مکانی نه زمانی نه مرتبتی نه شرافتی. بین مخلوق و خالق هیچ کدام از این قرب ها نیست.
قرب امیرالمومنین (ع) به رسول خدا (ص) قرب مرتبت و شرافت است ، و این طور قربی هیچ مخلوقی به خالق ندارد . حتی قرب ماهیت و اجزاء آن یا قرب فصل به جنس هم نیست، خدا منزه از این قرب ها است. اصلا برای قرب حق مثالی نمی شود زد چون « لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ » هر چه قرب در اصطلاح ما است ، او منزه از آن است هر چند بعضی قرب موج نسبت به دریا مثال زده اند لیکن خداوند اعلی و اجل از این تشبیه است.