برهان صدیقین

برهان صدیقین

ملا صدرا در برهان صدیقین میفرماید: بدان که راههای بسوی خداوند بسیار است، چون او را فضائل و جهات فراوانی است «و لکل وجهة هو مولیّها» ولی برخی از برخی دیگر محکم تر و شریف تر و تابناکتراند.

لذا سه گونه ظهور حق تعالی برای شناخت بندگانش مطرح است:

آفاقی (در عالم ) و انفسی(در وجود خودت) و ذاتی (که همان برهان صدیقین است.) که در قرآن آمده است:سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنْفُسِهِمْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ ۗ أَوَلَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ (به زودى نشانه‏هاى (معلولات خود را در جهان وجود و در نفوس و وجود خودشان به آنان نشان خواهيم داد تا براى آنان روشن شود كه بى‏ترديد او حق است ) و سپس به این طریقه و روش اشاره کرده و فرموده: ۗ أ”َوَلَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ “یعنی (ای رسول خدا) این کافی نیست که پروردگارت بر هر چیزی مشهود است (او برهمه چیز حضور دارد)

چنانکه سالار عارفان و رهبر سالکان سید الشهداء حسین بن علی(ع) در دعای عرفه اینگونه با رب العالمین مناجات می کند: «آیا بغیر از ذات تو ظهور و جلوه ای است که جلوه و ظهور تو نباشد تا آن بتواند تو را ظاهر سازد؟ کجا تو پنهان بودی تا محتاج دلیل بر اثبات باشی؟ کی دور مانده ای تا آثار بخواهند ما را بتو برسانند؟

کور باد چشمی که تو را نبیند، در آن حال که مادام او را مراقبی، و خسران زده کالای آن بنده که از عشق تو نصیبی نداشته باشد».

کی رفته ای زدل تا تمنّا کنم تورا ؟

کی بوده ای نهفته، که پیدا کنم تو را؟

غائب نگشته ای که شوم طالب حضور

پنهان نگشته ای که هویدا کنم تو را

با صد هزار جلوه برون آمدی که من

با صد هزار دیده تماشا کنم تو را

“برای سیر و سلوک، هم سیر در آیات آفاقی لازم است و هم سلوک در آیات انفسی، لاکن چنین هشدار داده شده که اگر سیر آفاقی که همان تعلیم و تعلّم و در محدوده علم حصولی است. به سیر انفسی که دیدن جمال غیبی خدا با بصیرت دل است، منتهی نشود، هرگز سالک از سیر آفاقی خود طرفی نمی بندد. لذا در قرآن «قلب» بعنوان محور و مرکز ثقل سیر انفسی از جایگاه ویژه ای بر خوردار است. و بصیرت و کوردلی و عوامل هر یک بیان شده است.