ولایت ، امت ، امامت

ـ ولایت ، امت ، امامت

۱ـ امت در قرآن کریم:

امّت ، واژه ای عربی بمعنای قوم، قبیله، عشیره، گروه های نژادی و نیز ملت یا جامعه ای مذهبی که تحت لوای هدایت یک پیامبر قرار دارد . این واژه ۶۵ بار در قرآن بصورت مفرد و جمع آمده است و معنای وسیعی دارد.
در مطلق جامعه ای که در امری مشترک باشند بکار رفته اعم از اینکه آهنگ حرکت آنها در جهت تکامل باشد و یا انحطاط. در قرآن می فرماید:
«وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا» ( یاد آر روزی را که از هر امتی گروهی را محشور می کنیم) اما امامتی که شیعه به آن اعتقاد دارد همان رهبری امت بسوی فلسفه آفرینش است .

۲ـ امامت در قرآن:

قرآن این کتاب آسمانی، بهترین راهگشاء در همه چیز، و در مسئله «امامت» است، و آن را از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار داده است.از دیدگاه قرآن، مسأله امامت چون نبوت از اراده و قرارداد الهی سرچشمه می گیرید و مفهومی نظیر نبوت دارد و تنها در دین اسلام نیست که امامت بعد از پیامبر اسلام(ص) مطرح است، بلکه در مورد انبیاء گذشته و حتی در زمان پیامبران نیز بعنوان یک سنت حتمی الهی، در هدایت بشر وجود داشته است.
قرآن در کنار نبوت، حقیقتی دیگر را به نام امامت مطرح کرده است و حتی آن را مقامی برتر از آن شمرده که پیامبران پس از گذر از مراحل مختلف آزمایش های سخت، صلاحیت رسیدن به آن مقام را پیدا می کنند. قرآن امامت را عهد خدا می شمارد و کسی را امام می خواند که طی یک دورهء آزمایشی، «انسان کامل بودن خود و پیشوایی» را به اثبات رسانده باشد.
لذا قرآن امامت را از سوی خدا، و جعل او را از «جانب رب العالمین» می شمارد، و در مورد حضرت ابراهیم(ع) می فرماید: وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ۖ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي ۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ ([ياد كنيد] هنگامى كه ابراهيم را پروردگارش به تكاليفى [بسيار مهم] آزمايش كرد ، پس او همه را به طور كامل به انجام رسانيد ، پروردگارش [به خاطر شايستگى او] فرمود :من تو را براى همه مردم پيشوا قرار دادم .
همانطور به ابراهیم و انبیاء الهی(ع) که انسان را در جهت فلسفه آفرینش رهبری می کنند «امام» اطلاق می شود و می فرماید: وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ ۖ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ (و آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما [مردم را] هدايت مى‏كردند ، و انجام دادن كارهاى نيك و برپا داشتن نماز و پرداخت زكات را به آنان وحى كرديم ، و آنان فقط پرستش كنندگان ما بودند).
و در آیه دیگر می فرماید: «وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا ۖ وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ» (و از آنان امامان (و پیشوایانی) قرار دادیم که به فرمان ما (مردم را) هدایت می‌کردند؛ چون شکیبایی نمودند، و به آیات ما یقین داشتند).