تعریف قاعده لطف و اقسام آن

 

تعریف قاعده لطف و اقسام آن

در تعریف قاعده لطف باید به این نکته اشاره داشت که لطف و بر اساس یک تقسیم منقسم به دو قسم می شود: لطف محصّل و لطف مقرّب که هر یک تعریف خاص خود را دارد.

اشاره ای به معنی مختصری از آنها:

لطف محصّل آن لطفی است که با آن مکلّف به اختیار خویش طاعت را بر می گزیند و اگر چنین لطفی به او نشود طاعت نخواهد کرد. و لطف مقرّب آن است که مکلّف با آن لطف به انجام واجبات نزدیکتر گردیده و از ارتکاب محرمات دورتر می‌شود و تأثیری در تمکن مکلّف نسبت به فرد نداشته و در حدی نباشد که از مکلّف سلب اختیار نماید.

در تعریفی از علامه حلی تحت عنوان مطلق لطف آورده شده: لطف چیزی است که مکلّف با آن به فعل طاعت نزدیک تر و از انجام معصیت دورتر می شود و برای آن در تمکین کردن مکلّف بهره ای نبوده و او را به حد اجبار نمی رساند.

الف ـ تقسیم اول

اگر لطفی که به ملطوف الیه شده در مورد انجام واجبی باشد و مکلّف آنرا انجام دهد نام آن «توفیق» است ولی اگر مکلف به انجام آن طاعت موفق نگردد همان «لطف» بر آن اطلاق می گردد. و آن لطف اگر در مورد اجتناب از معصیتی باشد آن را عصمت می نامند

ب ـ تقسیم دوم

تقسیم دیگری که در مورد لطف شده آن را به چهار قسم تقسیم کرده است.

۱ـ لطفی که از ناحیه خداوند و توسط فعل او انجام می شود و همراه با تکلیف است.

۲ـ لطفی که توسط خداوند انجام می شود و همراه با تکلیف است .

۳ـ لطفی که نسبت به ملطوف الیه است و توسط فعل خود او صورت می گیرد.

۴ـ لطفی که توسط فعل شخص ثالثی غیر از خداوند متعال و غیر از ملطوف الیه تحقق می پذیرد.