زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
نماز معراج روح است
نماز صفای دل و معراج روح است ؛ حالا با خواندن یک نماز چقدر مغرور میشویم گویی منت می گذاریم ما نماز خوان هستیم ، نماز برای خیر توست. مایه صفای دل و معراج روح است. دل‌هایتان را صیقل می‌دهد. در نماز رو به خدا می‌کنید و از غم‌هایتان به او شکایت می‌کنید. از او نیرو و اخلاق نیکو می‌خواهید. پس چرا در خواندن آن سستی می شود؟
نماز واجب و یا اعمال خیری را که انجام میدهیم منت سر خدا نگذاریم؛ فرض کنید نماز نوعی مالیات است. خداوند در مقابل توان و سلامتی و فکر و قدرتی که به ما داده، از ما می‌خواهد که به عنوان زکات آنها نماز بخوانیم. باید مالیات این همه نعمت را بپردازیم.
ما بنده خدا هستیم ، ما در مملکت و ملک خدا زندگی می‌کنیم. در جهان خدا و در دنیایی که او آفریده، زندگی می‌کنیم. او خورشید را برای روشنایی در آسمان قرار داده و آب را برای طهارت ما از آسمان نازل کرده است. زمین را آفریده تا کشاورزی و غذای خود را تامین کنیم. گوش و چشم و قلب و هوش و نیرو و سلامتی و ذهن سالم به ما داده. همه چیز به ما داده. حال فرض کنید نماز مالیات این همه نعمت است. باز هم در خواندن آن کوتاهی کنیم؟ قرآن می‌گوید: «مرگ بر آدمی باد که چه ناسپاس است.».
قُتِلَ الْإِنْسَانُ مَا أَكْفَرَهُ
مرگ بر آدمى باد كه چه ناسپاس است
در قبال این همه نعمتهای مادی و معنوی شکر خدا و بندگی خود را با خواندن نماز بجا می آوریم ، البته به شرطی که در نماز حضور قلب داشته باشیم. خداوند پیوسته بر انسانها منت مى نهد و آنان را در برابر کار خیرى که انجام مى دهند، اعمّ از واجب و مستحب، پاداش افزونتر عطا مى فرماید، و از سوئى دیگر، اگر کسى کار بدى انجام دهد، تنها به اندازه کار بدش کیفر مى گیرد نه بیشتر. پس آنچه مسلم است این که خداوند از نظر لطفى که بر بندگانش دارد، هر حسنهاى را تا ده برابر زیادتر مى کند ولى بدیها را به اندازه خود آن، سزا مى دهد.
پاداش انفاق در راه خدا
و چنانچه در این آیه مى خوانیم ، کار خیر و نیکو را ده برابر پاداش مقرر کرده هرچند گاهى ممکن
است از این تعداد نیز بالاتر رود. ولی تو کاری در راه خدا انجام بده خداوند مضاعف پاداش می دهد. تو عمل کمی انجام بده ، یعنی تو کاری بکن.
توجه کنید در آیه اى دیگر مى فرماید:
مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ ۗ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ ۗ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ
آنان که اموالشان را در راه خدا انفاق مى کنند مانند دانه اى است که هفت خوشه از آن بر مى آید و در هر خوشه اى صد دانه دیگر وجود دارد و همانا خداوند به هر کس بخواهد پاداش بیشترى مى‌دهد.
از این آیه معلوم مى شود حسنه انفاق در راه خدا تا هفتصد برابر پاداش دارد و باز هم در ادامه آیه کلمه “یضاعف” آورده است که معلوم مى شود همچنان در حال افزایش است. و خدا (قدرت و نعمتش) فراخ (و از همه چیز) آگاه است.
البته واضح است که هیچ کس حقى بر خدا ندارد و ما در برابر آن همه نعمت که به ما داده است، باید همواره کار خوب و اعمال خیر داشته باشیم، و باید واجبات و تکالیف شرعیه را به نحو احسن انجام دهیم تا شاید بتوانیم مقدار بسیار ناچیزى را از آن همه نعمت هاى فراوان را، شکرگزار باشیم.
پس بر خداوند واجب نیست که به ما پاداش دهد چه رسد به اینکه ده برابر باشد ولى از آنجا که لطف خداوند بى کران و نامتناهى است ، لذا ما در برابر این دریاى بى کران کرم و رحمت حق قرار گرفته ایم و از آن همه لطف برخوردار شده ایم تا شاید کسى قدر شناس باشد.
الطاف الهی شامل کیست؟
این همه الطاف الهی شامل چه کسانی می شود؟
مطلب دیگرى که لازم است به آن اشاره شود این است که این لطف و کرم، تنها شامل کسانى است که ولایت داشته باشند عقیده به ارکان اسلام داشته باشند.
خیلی از کارهایی که در دنیا به نیت آخرت انجام می دهیم معلوم نیست که آن جا به درد ما بخورد و برای آن ها پاداشی حساب شود . چرا که طبق آیه قرآن کریم مهم این است که بتوانیم کارهای نیک، کارهایی که مستحق پاداش و جزای خیر هستند را تا روز قیامت حفظ کنیم ، و تمام و کمال بدون ایجاد اعمال و کارهای از بین برنده، آن را به مقصد برسانیم.
«من جاءَ» یعنی بردار و بیاور؛ رساندن جنس به مقصد ارزش دارد، ولى اگر جنسى را در وسط راه از بین بردیم، ارزشى ندارد. بسیارى از كارهاى به ظاهر نیك دچار آفاتى مىشود كه به مقصد نمىرسد، یا در آغاز، كار را با ریا و خودنمایى شروع مى كنیم و هدف الهى نداریم، یا در وسط كار گرفتار غرور و عُجب و خودخواهى مىشویم و یا بعد از انجام كار، گناهى مىكنیم و آثار آن را محو مىكنیم.
به عبارت دیگر، خیلی هایمان کار خوب و عمل صالح و در خور پاداش خوب و عظیم انجام می دهیم، اما نمی توانیم آن ها را به مقصد نهایی که همان قیامت است برسانیم؛ میانه راه در این دنیا از بینش می بری به طرق مختلفی؛ چون یکی از عوامل منت گذاشتن، نداشتن اخلاص است . لذا رساندن جنس به مقصد ارزش دارد .
گرچه در بسیاری از موارد كار شایسته انجام گرفته، ولى سالم به مقصد نرسیده است. لذا قرآن نمى فرماید: هر كس كار شایسته انجام دهد ده برابر پاداش دارد، بلكه مىفرماید: هر كس كار شایسته خود را تا قیامت بیاورد، ده پاداش دارد. «مَن جاء بالحسنة»
هم پاداش عمل هم تشویق
به لحاظ اهمیت موضوع آیات متعددی در قرآن کریم به این مسأله پرداخته و آن را مورد توجه قرار داده است که یکی از نمونه‌های این آیات در آیه ۲۶ از سوره مبارکه یونس است که می فرماید:.
«لِّلَّذِينَ أَحْسَنُواْ الْحُسْنَى وَزِيَادَةٌ وَلاَ يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَلاَ ذِلَّةٌ أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ»؛
«براى كسانى كه كار نيكو كردهاند نيكويى و زياده بر آن ست چهره هايشان را غبارى و ذلتى نمىپوشاند اينان اهل بهشتند و در آن جاودانه خواهند بود».
با نگاهی به تفسیر این آیات موارد زیر را می‌توان مورد توجه قرار داد:
*دریافت الطاف الهى، مخصوص نیكوكاران است. «للَّذِينَ أَحْسَنُواْ الْحُسْنَى…»
*خداوند، هم پاداش عمل را مى‌دهد و هم تشویق مىكند. «. الْحُسْنَى وَزِيَادَةٌ..»
*پاداش نیكوكاران در قیامت، بهترین پاداشهاست. «للِّذِينَ أَحْسَنُواْ الْحُسْنَى…»
*هم مزد مى‌دهد، «الحسنى» و هم اضافه مى‌دهد «زیادة» و هم اضافه اش بسیار مهم است كلمه «زیادة» نكره آمده كه نشانه عظمت است.«… الْحُسْنَى وَزِيَادَةٌ…»
*احسان و نیكى در دنیاى زودگذر و فانى، زندگى در بهشت جاودان را بدنبال دارد. «…أَحْسَنُواْ … هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ»
حتی در بخشی از حدیث معراج می‌خوانیم خدای متعال، دلیل برتری و فضیلت نبی مکرم اسلام بر سایر انبیاء را در خوش اخلاقی و سخاوت و مهربانی با مردم عنوان کرده است. بر همین اساس و با توجه به اینکه قرآن کریم به عنوان راهنمای سعادت زندگی دنیوی و اخروی باید سرلوحه اعمال و رفتار ما قرار گیرد.
توجه به رعایت این مسأله از سوی هر فرد آینده‌نگری لازم و ضروری است. آری رفتار و اعمال بسیاری از ما بندگان در دنیا و انعکاسش در قیامت مشابه مواردی است که بیان شد .
در آیه دیگرى مى فرماید:
“فأما الذین آمنوا و عملوا الصالحات فیوفیهم أجورهم و یزیدهم من فضله”
پاداش مؤمنانى که کار نیک انجام داده اند را به نحو کامل ، بدون کم و کاست عطا مى کند سپس با فضل و کرمش، پاداش زیادترى به آنها مى دهد که این زیادى تعیین نشده است. ولى در آیه مورد نظر مقدار افزایش حسنه را ده برابر به طور مشخص تعیین نموده است. معلوم مى شود هر حسنه اى ده برابر قطعا پاداش و مزد دارد ولى گاهى به برخى از بندگان، طبق نیت ها و انگیزه هاشان، بدون حساب، پاداش مى دهد.
یکی از مفاهیم ارزشمندی که مورد توجه همه شریعت‌ها به‌ویژه اسلام در طول تاریخ بوده و در آموزه‌های دین اسلام نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته و به آن سفارش شده است احسان و نیکوکاری در جامعه است. الحمدلله رب العالمین