زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
انوار شعبانیه
دوباره سایه ی ماه کریمی از سرم کم شد
به تعقیب رجب بودم که شعبان المعظّم شد
سلام ای ماه شعبان، ماه منجی، ماه پشت ابر
که از مهرت ظهور حضرت قائم، مسلّم شد…
الطاف الهي در شعبان
در حدیث است که: ماه رجب ماه ولایت است؛ و ماه امیرالمومنین (ع) است ؛ ماه شعبان ماه رسول الله است ، و ماه رمضان ماه خداست. حال به برنامه ماه شعبان وارد می شویم تا از الطاف الهی در این ماه بهره مند شویم .
در میان ماه های سال سه ماه رجب، شعبان و رمضان از ایام الله محسوب می شوند که در آن دستورات مهمی برای توجه به جهات الهی از سوی مسلمانان وارد شده است. در مورد ماه شعبان نیز روایات بسیاری در فضیلت این ماه وارد شده که آن را از دیگر ایام سال متمایز می کند همچنین در روایتی از حضرت صادق(ع) آمده است که بهترین اعمال در این ماه صدقه دادن و استغفار است.
لزوم محاسبه در ماه شعبان
ماه پربركت شعبان، آخر سال اخلاقی ماست.
حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی می فرماید: هر كسی براي خود يك سالی دارد، كشاورزان معمولاً اول سالشان اول پاييز است، و برخي‌ها هم اول سالشان فروردين است؛ اما كسانی كه در مسائل اخلاقی كار مي‌كنند اول سالشان ماه مبارك رمضان است، لذا ماه شعبان آخر سال اخلاقی اينهاست.
در آخر سال نظير اينكه نزديك امتحانات كنكور مي‌شود، انسان چگونه تلاش و كوشش مي‌كند که مطالعه كند و حضور ذهن داشته باشد، اينها كه سال اخلاقي دارند تمام تلاش و كوشش آنها اين است كه در اين ماه شعبان بدهكاري‌هايشان را بدهند . حقّ‌الناس دارند، توبه‌اي بايد بكنند، واجبي ترك كردند، حرامي مبتلا شدند، تمام اين دِيْن‌هاي حقّ‌اللهي و حقّ‌الناسي را در ماه شعبان بدهند كه وقتي اول سال فرا مي‌رسد اينها با سود همراه باشند.
توجه به یک بیت شعر از جناب حافظ :
ماه شعبان منه از دست قدح کاین خورشید
از نظر تا شب عید رمضان خواهد شد
از ایام ماه های شعبان و رمضان غافل نشوید و برای رسیدن به مقصود از خداوند یاری بخواهید جناب حافظ می‌خواهند بفرمایند: که ماه شعبان یک نوری دارد برای خودش، و ماه رمضان هم یک نوری دارد ؛ كه سالك بايد از اين انوار بهره مند شود.
حالا در توضیح این شعر: شعبان برای خودش نوری دارد، و رمضان هم نوری دارد؛ یعنی ماه شعبان نور و پرتو عنایات خدای تعالی هست در ظرف حضرت ختمی مرتبت (ص). . یعنی یک انواری سالک با عارف در طول مسیر می بیند
می فرماید: ماه شعبان نور و پرتو عنایات خداست ، در ظرف حضرت ختمی مرتبت؛«قدح» یعنی حضرت رسول صلی الله علیه و آله؛ نور مال خداست منتها در ظرف حضرت ختمی مرتبت رسول اکرم (ص). در این وضع فعلی (اين ماه ) اگر کسی بخواهد از آن ظرف و قدح استفاده کند در آغاز ماه رمضان بسته میشود.
مؤمنین در ماه شعبان فیض الهی را در ظرف حضرت خاتم علیه السلام استفاده می‌کنند و آن حضرت در ماه شعبان مجرای فیض هستند؛ اما ماه رمضان خداوند اراده فرموده که مستقیماً از فیض خودش به همه عنایت کند؛ لکن این چنین نیست که همه بتوانند استفاده تام و تمام ببرند.
می‌فرمایند: این که از راه خاتم انبیاء این فیض استفاده شود، ماه رمضان بسته میشود ؛ در ماه رمضان ظرف از بین میرود و از ساحت قدس عنایت نازل می شود. ماه رمضان ماه خداست ؛ امکان دارد و در واقع می شود، که واقع هم شده است که خدا از همه ظروف انسان را مستغنی می کند؛ این را تا حدی انسان در مناجات های ماه رمضان مشاهده میکند؛ دعای جوشن کبیر، دعای سحر که سراسر ذکر اسماء الهی است انسان ها ملتفت انوار الهي می شوند.
ذات باری تعالی می فرماید: هر چه هست نور ذات است؛ نور ذات، تو به آن اُنس نداری و نمی توانی با آن محظوظ بشوی، یا میسوزی یا می‌افتی ؛ آن که می توانی با آن مأنوس شوی نور قدح است ؛ نور حضرت ختمی مرتبت است؛ و این مستور می ماند؛ دو باره ماه رمضان که مقتضی شد نور خاتم الانبیاء ظاهر می شود؛ دوباره وضع از آن نورانیت صرف تنزل میکند، انوار حضرت احدیت به هم می‌خورد؛ لاکن در ظروف ، با ظرف خاص ، نور نصیب می شود.».
نظیر این تفسیر که بسیار عمیق است ، شاید در هیچ جا نتوانید در شروحی که بر حافظ نوشته شده ببینید. چرا که چنین بینشی در واقع مستلزم «هم افقی» است که فرد از همان افقی که جناب حافظ نگاه می کند و با احاطه به آن تمایز انوار معنوی که جناب خواجه داشته به هم زبانی برسد.
حافظ میگوید:
نگویمت که همه ساله می پرستی کن
سه ماه می خور و نه ماه پاسا می باش
در شرح این بیت شعر یکی از عرفا میگوید: سه ماه مورد سفارش جناب حافظ ، یکی ماه رجب است؛ که ماه ولایت، و امیرالمؤمنین (ع) است ، و محبت الهی از جانب ساقی کوثر سقایت می شود. (و البته محبت نتیجه معرفت است).
دوم: ماه شعبان است که ماه رسول الله(ص) است ؛ که از مجرای فیض آن حضرت ، برکات محبت و معرفت الهی افاضه می شود.
و سومین الطاف الهی ماه رمضان که شهر الله است ؛ و خود باری تعالی به مصداق «وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا» که میزبانی مهمانان خاصّش را عهده دارد، از آن شراب طهور معرفت و محبت خودش آنان را سیراب میکند.
آنچه باید توجه کرد دانستن مسأله هدف خلقت است و آن هم شناخت خدا با اسماء و صفات اوست؛ و باید برای رسیدن باین معرفت زحمت کشید و فقط با دعا انسان صاحب شناخت نمی شود، بلکه باید تلاش کرد و از انوار این ماهها برای رسیدن به مقصود بهره برد. و این سه ماه رجب و شعبان و رمضان آن اوج رسیدن به معرفت الله ، یعنی رسیدن به معرفت خدا و تقرب باوست. با توجه به نكات معرفتي ، حال به نکته عرفانی آن توجه فرمایید در سوره انسان آمده است.
وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا
و پروردگارشان از شرابى پاكيزه سيرابشان سازد.