زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
در ماه شعبان چه کنیم؟
از امام رضا(ع) سفارش شده است که در این ماه ذکر صلوات و قرائت قرآن زیاد انجام گیرد، چرا که تا لحظه آخر امکان ورود به ضیافت شعبان وجود دارد. مانند کسی که از عمرش استفاده نکرده که در روایت آمده مابقی عمر سرمایه ایست که ارزش آن نامعلوم است.
انسان می بایست همواره در حال «اخبات» و «انکسار» باشد؛ انسان اگر با عبادتهای خودش به عجب برسد عبادتهایش حبس می شوند؛ «لاتفسد عبادتی بالعجب» (صحیفه سجادیه) و اگر با گناهش به مرحله تقصیر و ندامت برسد، خداوند گناهش را تبدیل به حسنه می کند. این سرمایه بزرگی برای انسان است. کسانیکه اهل سلوک حقیقی هستند این حالت قصور و تقصیر را توأم با همه تلاشهایشان دارند:
فَإِذا رَكِبوا فِي الفُلكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخلِصينَ لَهُ الدّينَ فَلَمّا نَجّاهُم إِلَى البَرِّ إِذا هُم يُشرِكونَ
هنگامی که (مشرکان) سوار کشتی می‌شوند (و ترس و نگرانی بدیشان دست می‌دهد) خالصانه و صادقانه خدای را به فریاد می‌خوانند (و غیر او را فراموش می‌گردانند). سپس هنگامی که خدا آنان را نجات داد و سالم به خشکی رساند، باز ایشان شرک می‌ورزند (و به انبازهائی برای خدا معتقد می‌شوند).
وَالَّذينَ يُؤتونَ ما آتَوا وَقُلوبُهُم وَجِلَةٌ أَنَّهُم إِلىٰ رَبِّهِم راجِعونَ
اشخاصی که عطاء می‌کنند و می‌بخشند آنچه را که در توان دارند، در حالی که دلهایشان ترسان و هراسان است.
(از این که نکند صدقات و حسنات آنان پذیرفته نگردد) و به علّت این که به سوی خدایشان (برای حساب و کتاب) برمی‌گردند. و در سوره مؤمنون آيه ۵۷
إِنَّ الَّذِينَ هُم مِّنْ خَشْيَةِ رَبِّهِم مُّشْفِقُونَ
كساني كه از خوف خدا در هراس هستند .
« مُشْفِقُونَ » : اشخاص بيمناك و در هراس . مراد كساني است كه با انجام خوبيها خويشتن را سخت از عذاب خدا به دور مي‌دارند . و در سوره مؤمنون آيه ۵۸ می فرماید:
وَالَّذِينَ هُم بِآيَاتِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُونَ ، وَالَّذِينَ هُم بِرَبِّهِمْ لَا يُشْرِكُونَ
آناني كه به آيات پروردگارشان ايمان دارند .
افرادي كه براي پروردگار خود انباز قرار نمي‌دهند ( و كسي و چيزي را شريك او نمي‌كنند ) . اینها چه کسانی هستند؟
اولٰئِكَ يُسارِعونَ فِي الخَيراتِ وَهُم لَها سابِقونَ
چنین کسانی (آنان که صفات چهارگانه‌ی داشتند:
۱ـ كساني كه از خوف خدا در هراس هستند ، .
۲ـ آناني كه به آيات پروردگارشان ايمان دارند .
۳ـ ( و كسي و چيزي را شريك او نمي‌كنند ).
۴ـ عطاء می‌کنند و می‌بخشند آنچه را که در توان دارند، در حالی که دلهایشان ترسان و هراسان است.
اولٰئِكَ يُسارِعونَ فِي الخَيراتِ وَهُم لَها سابِقونَ
آنان در خیرات و حسنات (با دیگران) مسابقه‌ی سرعت می‌دهند و در انجام آنها (بر سایرین) پیشی می‌گیرند. یعنی کسانیکه نهایت سعی خود را کرده اند و در عین حال از مواجهه با خدای خود هراسناک می باشند.
خدایا ایمان مرا عاریتی قرار مده
و در سوره انسان راجع به اهل بیت (ع) می فرماید: «ویطعمون الطعام علی حبه مسکیناً و یتیماً و أسیراً(۸) انما نطعمکم لوجه الله لانرید منکم جزاءً و لاشکوراً(۹) انا نخاف من ربنا یوما عبوساً قمطریراً» .
یعنی در اوج تلاش خود، نسبت به خداوند خائف هستند و هیچگاه عجب به افعال و عبادات خود پیدا نمی کنند. لذا در روایات آمده است که دعا کنیم خداوند ما را از معارین (کسانیکه ایمانشان عاریه است) قرار ندهد و از حالت تقصیر خارج نسازد . علی(ع) فرمود: زیاد بگوئید: خدایا مرا از دارندگان ایمان عاریتی قرار مده و مرا از حالت احساس تقصیر خارج مکن. راوی گوید: عرض کردم معنی دارندگان ایمان عاریتی را می دانم اما معنی عبارت دوم چیست؟
حضرت فرمود: بدین معنی است که در هر عملی که برای خدا انجام می دهی، خود را مقصر بدانی زیرا همه مردم در اعمالی که بین خود و خدایشان انجام می دهند مقصر هستند مگر آن کسانی که خداوند خود محافظ و نگهدارشان بوده باشد.
بزرگی می گفت : بچه اگر ظرف را بشکند و بعد سرش را بالا بگیرد و معجب باشد و پیش شما بیاید شما تحویلش نمی گیرید اما اگر ظرف را شکست و خجالت کشید و شرمنده شد شما دلداری اش می دهید و می گویید: فدای سرت و نوازشش می کنید. در پیشگاه خداوند اگر گناه انسان او را به انکسار برساند بهتر است از اینکه عبادتش به عجب برساند. در برخی روایات آمده است اگر مؤمنین به خاطر ترک گناه معجب نمی شدند خداوند باب گناه را در زندگی آنان سد می کرد و نمی گذاشت شیطان وارد زندگی آنان شود.
همه اعمال ما در بارگاه الهی چیزی نیست؛ خدا اگر بخواهد با آن اعمال عنایت کند بدون آن هم می تواند عنایت کند چون بود و نبود این اعمال یکی است. در پایان ماه، حالت مصیبت از دست دادن این ماه می تواند دستگیر ما باشد؛ در دعای وداع رمضان در الصحیفه السجادیه می خوانیم:
«فاجرنا علی ما أصابنا فیه من التفریط أجراً نستدرک به الفضل المرغوب فیه» به خاطر این مصیبتی که این ماه را از دست دادیم به ما اجری بده که همه فضیلت های از دست رفته را جبران کند. یعنی اگر انسان حالت مصیبت زده داشته باشد امید اینکه خداوند همه فضیلتهای از دست رفته در عمل را به او بدهد وجود دارد.