یک میقات یا چند میقات ؟

یک میقات یا چند میقات ؟

سؤالى که در اینجا پیش مى آید این است که ، آیا موسى (علیه السلام)
تنها یک اربعین به میقات رفت و در همین اربعین بود که احکام تورات و شریعت آسمانى خود را از طریق وحى دریافت داشت و نیز در همین اربعین بود که جمعى از بزرگان بنى اسرائیل را به عنوان نماینده همه قوم با خود برد، تا شاهد نزول احکام تورات باشند، و نیز به آن‌ها بفهماند که خداوند به هیچوجه با چشم مشاهده نمیشود.و یا اینکه اربعینهاى متعددى بوده؟ که در یکى تنها براى گرفتن احکام و در دیگرى همراه بزرگان بنى اسرائیل. و احتمالا اربعین دیگرى براى مقاصدى غیر از این‌ها با خداوند میعاد داشته است

باز در اینجا در میان مفسران گفتگو است، ولى آنچه با توجه به آیه مورد بحث و آیات قبل و بعد آن، بیشتر به ذهن مى رسد، این است که همه مربوط به یک واقعه است، زیرا گذشته از اینکه تعبیر آیه بعد “و لما جاء موسى لمیقاتنا” (هنگامى که موسى به میقات آمد) کاملا متناسب با وحدت این دو جریان است .

و در آیه ۱۴۵ همین سوره به خوبى نشان مى دهد که جریان الواح تورات و دریافت احکام این شریعت نیز در همین سفر بوده است. تنها چیزى که ممکن است دلیل بر تعدد میعادهاى موسى با بنى اسرائیل گرفته شود، آیه ۵۱ همین سوره است (و اختار موسى قومه سبعین رجلا لمیقاتنا …) .
در اینجا به چند موضوع باید توجه داشت:

نخستین سؤالى که در مورد آیه فوق پیش مى آید این است که چرا وعده چهل روز یکجا بیان نشده بلکه نخست مى فرماید سى روز، سپس ده روز به عنوان متمم بر آن مى افزاید در حالى که در آیه ۵۱ بقره این چهل روز به صورت واحد، ذکر شده است؟

«وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَىٰ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ و َأَنْتُمْ ظَالِمُونَ»
و (به یاد آورید) آن گاه را که با موسی چهل شب (و روز) وعده گذاشتیم (که به مناجات پردازد. هنگامی که به میعادگاه رفت و راز و نیاز به پایان رسید، و برگشت، دید که منحرف گشته‌اید و) پس از او گوساله‌پرستی پیش گرفته‌اید، (گوساله‌ای که سامری آن را ساخته بود و معبودتان کرده بود) و بر خود ستمگر شده‌اید (چون برای خدا شریک و انباز ساخته‌اید).مفسران درباره این تفکیک، تفسیرهاى گوناگونى ذکر کرده اند، ولى آنچه بیشتر به نظر میرسد و با روایات اهلبیت (علیهم الاسلام) نیز سازگار است این است که گرچه در متن واقع، بنا بر چهل روز بوده، اما خداوند براى آزمودن بنى اسرائیل نخست موسى (علیه السلام) را براى یک مواعده سى روزه دعوت نمود سپس آن را تمدید کرد، تا منافقان بنى اسرائیل صفوف خود را مشخص ‍ سازند.

از امام باقر (علیه السلام) چنین نقل شده که فرمود: هنگامى که موسى (علیه السلام) به وعده گاه الهى رفت، با قوم خویش قرار گذاشته بود غیبت او سى روز بیشتر طول نکشد، اما هنگامى که خداوند ده روز بر آن افزود، بنى اسرائیل گفتند: موسى (علیه السلام) تخلف کرده است، و به دنبال آن دست به کارهائى که مى دانیم زدند و گوساله پرستى کردند.

در اینکه این چهل روز، موافق چه ایامى از ماه هاى اسلامى بوده، از بعضى روایات استفاده مى شود از آغاز ذوالقعده شروع، و به دهم ذیحجه (عید قربان) ختم گردیده است، اگر مى بینیم تعبیر به چهل شب (اربعین لیله) در قرآن شده است نه چهل روز، ظاهرا به خاطر این است که مناجات موسى (علیه السلام) و گفتگویش با پروردگار بیشتر در شب انجام مى شده است.

«وَ واعَدْنا …‏ ثَلاثينَ لَيْلَةً … فَتَمَّ ميقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعينَ لَيْلَةً»:
ما وقتی یک بازه زمانی پیوسته (چند شبانه‌روز) را معین می‌کنیم، به جای سی شبانه‌روز یا چهل شبانه‌روز، غالبا می‌گوییم مثلا سی روز، یا چهل روز. چرا این قرار را با تعبیر سی شب و چهل شب بیان فرمود؟

الف. شاید چون روز، وقت کارهای متفرقه است و خلوت شب، برای مناجات و قرب خدا مناسب‌تر است (مزمل/۶-۷) و میقات هم برای تقرب خدا و ذکر و مناجات او بود

ب. حقیقت عالم دنیا در قبال عالم آخرت «شب» است و به همین جهت، قیامت به «روز قیامت» تعبیر شده و از تمام مقاطع مهم معنوی دنیا با تعبیر شب یاد شده است، مثلا شب قدر (قدر/۱) شب معراج (اسراء/۱) شب نزول قرآن (دخان/۳).