منظور از تزکیه چیست؟ 

منظور از تزکیه چیست؟

 

«قد افلح من تزکی» کلمه «تزکی» بمعنای (در پی پاک شدن) است و در این جا منظور پاک شدن از لوث تعلقات مادی دنیوی است که آدمی را از امر آخرت منصرف و مشغول میکند. بدلیل انکه دنبالش فرمود (بل تؤثرون الحیاه الدنیا).

 

و دیگر منظور از تزکیه برگشتن به خدا است و توبه کردن؛ وچون یکی از وسائلی که انسان را از فرو رفتگی در مادیان حفظ میکند توبه است . و نیز انفاق در راه خدا هم که باز دل را از تعلقات مالی پاک میکند. و اینکه دستور داده اند قبل از نماز وضو بگیریم و وضو گرفتن را هم تطهیر خوانده اند ، در حقیقت خواسته اند طهارت از قذارتهائی که صورت و دست و پای انسان در اشتغال به امور دنیا به خود می گیرد مجسم و ممثل کرده باشند.۵۲

 

« قد افلح من تزکی»

 

به پالایش نفس هر کس شتافت بشد رستگار و سعادت بیافت

 

در رستگاری بر او گشت باز که می خواند با یاد یزدان نماز۵۳

 

مسلما رستگار می شود کسی که خود را تزکیه کند «و ذکر اسم ربه فصلی» و نام پروردگار را به یاد آورد ، و به دنبال آن نماز بخواند. بنابراین عامل پیروزی و فلاح سعادت از سه چیز میداند: «تزکیه» ، «ذکر نام رب» و «بجا آوردن نماز».

 

پاک سازی روح از شرک است، بقرینه آیات قبل ، و نیز بقرینه اینکه مهمترین پاکسازی همان پاکسازی از شرک است. و دیگر اینکه منظور از پاکسازی دل از رذائل اخلاقی و انجام عمل صالح است، بقرینه آیات فلاح در قرآن از جمله: قد افلح المؤمنون الذین هم فی صلاتهم خاشعون…….هم العادون)

 

و بقرینه آیه ۹ سوره شمس که بعد از ذکر مسأله تقوی و فجور میفرماید: «قد افلح من ذکاها» رستگار و سعادتمند شد کسی که نفس خود را از فجور و اعمال زشت پاک کرده و به زینت تقوی بیاراست. بعضی تزکیه را بمعنی صدقه دانسته اند. دیگر اینکه منظور زکات فطره در روز عید فطر است که اول باید زکات را پرداخت و بعد نماز عید را بجا آورد. (که در روایات متعدد آمده است) .

 

در اینجا سؤال مطرح است که سوره اعلی مکی است و در مکه نه زکات فطر مقرر شده بود و نه روزه ماه مبارک رمضان و نه مراسم نماز عید فطر. دو احتمال ممکن است یکی اینکه : آیات آخر سوره مدنی باشند. و نیز احتمال قوی وجود دارد که تفسیرفوق از قبیل بیان یک مصداق روشن تطبیق آیه برفرد واضح است. مهم اینکه تزکیه معنی وسیعی دارد که همۀ این مفاهیم را دربر میگیرد.

 

هم پاکسازی روح از آلودگی شرک، و هم پاکسازی از اخلاق رذیله (کینه ؛حسد، بخل،غرور، تکبر،خود بزرگ بینی) ، و هم پاکسازی عمل از محرمات و هرگونه ریا ، و هم پاکسازی مال و جان به وسیلۀ دادن زکات در راه خدا زیرا طبق آیه (خذ من اموالهم صدقه تطهرهم و تزکیهم بها..) : «از اموال آنها صدقه ای (زکات) بگیر تا آنها را به وسیله آن پاکسازی و تزکیه کنی » زکات دادن سبب پاکی روح و جان است.

 

بنابراین تمام تفسیرها ممکن است در معنی تفسیر آیه جمع باشند. قابل توجه اینکه ( قد افلح من تزکا وذکر اسم ربه فصلی) در آیات فوق اول سخن از تزکیه بعد ذکر پروردگار بعد نماز است.