اندیشه آزاد و اراده انسان  

اندیشه آزاد و اراده انسان

 

طالقانی- تؤثرون خطاب عام از جهت تغلیب اکثریت یا برای این است که هر کس در هر مرتبه ای مجذوب حیات دنیا میشود و آن را انتخاب میکند . و فعل مضارع استمرار این فعل است «تؤثرون» از مصدر ایثار و گزیدن یکی و واگذاردن دیگری است .

 

دلالت بر این حقیقت دارد که انسان خود بخود ، در میان دو راه و دو جاذبۀ حیات پست تر و بهتر (دنیا وآخرت ) بسر میبرد . وچون جاذبۀ دنیا و محسوسات و انگیزه های آن، نیرومندتر از محرکهای بالاتر و برتر که آخرت می باشد، دنیا را برمی گزیند و از آخرت رو میگرداند.

 

«و الاخره خیر و ابقی»، برای تنبیه است . حیات دنیا را برمیگزینید در حالیکه خود توجه دارید و میدانید که آخرت بهتر و پایدار تر از حیات دنیا است . دو حالت اندیشه آزاد و ارادۀ فعال انسان ، پیوسته در حال گزیدن و انجام است.

 

با هر انگیزه ای که مواجه می شود و قدرتی که بکار می برد میتواند در طریق معرفت و خیر و خدمت در راه خدا باشد ، و می تواند در راه اوهام و آرزوها و لذات گذرا و ناپایدار باشد. در هر حال کم و پیش متوجه است که در جهت اول رو بقاء و وسعت و ابدیت پیش می رود؛ و در جهت دوم- رو بزوال ومحدودیت و محرومیت از بهرۀ بهتر میباشد .

 

انتخاب آخرت ، چشم داشتن به وراء افق دنیائی است که عمر دراز آن، مثل بیش از در آمدن آفتاب و عصر شدن و تاریکی شب نیست و بعد از آن ، انتظار سرزدن شعاع آخرت است، و در این میان کوششی باید کرد و توشه ای برگیرد .( کوششی برای فراهم کردن توشه گیری).

 

با اين دید و گزينش ، لذات و الام أنگیزنده، بسوی آخرت و كوشش برای توشه گیری میشود ؛ نه آلام نا امیدش میگرداند، و نه لذات فریبش میدهد. بلکه همه اینها نمایشگاه آزمایشی ، برای قدرت اراده و صبر و منشاء تقوی میگردد، تا نفس تزکیه شود و شعاع عقل و قدرت اراده، بیشتر گردد ؛ تا اونجا که در دنیا بسر می برد، ولی برتر و حاکم بر آنست حکومتی که زوال ندارد.

 

امواج دنیا که آمیخته با لذات و مصائب و نگرانی هاست، او را فرا نمی گیرد، و با خود نمی برد ، بلکه او است که ارادهء ایمانی همهء اینها را در مجرای آخرت پیش میبرد ، تا همه را بصورت خیر و بقا در آورد.۹۳