زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
دنيا در كلام علي (ع).
ممکن است چنین تصور شود که امام علی علیه‌السلام آدمی را به ترک دنیا، تلاش و کوشش، انتظار مرگ، گوشه‌نشینی و رخوت و سستی دعوت می‌کند، میل و رغبت به زندگی را در انسان خاموش می‌کند و او را به صورت شخصیتی سست عنصر تبدیل می‌کند؛ اما حقیقت امر این است که زهد دنیوی، که مورد سفارش آن حضرت است، به معنای دست برداشتن از کار و کوشش و کناره‌گیری و عزلت‌پیشگی نیست. رفتار اجتماعی آن حضرت بهترین سند این مدعاست.
دنیا چیزی نیست جز همین کرات، افلاک، درختان، آب، خاک و هوا که اینها را به عنوان آیات و نشانه‌های خدا می‌دانیم، و خود این طبیعت یکی از راه‌های خدایابی و خداشناسی محسوب می‌شود. و به تعبیر عرفا، مظهر اسماء و صفات الهی است و نباید بد و ناپسند باشد. دنیا به عنوان یک امر عینی و خارجی، نمی‌تواند متعلّق مذمّت یا ستایش قرار گیرد، بلکه وقتی پای اختیار و انتخاب ما به میان می‌آید، می‌تواند صورت ارزشی و یا ضد ارزشی به خود بگیرد. پس در واقع انتخاب ماست که متّصف به خوبی و بدی می‌شود و مجازا به دنیا نسبت داده می‌شود.
حضرت علی علیه‌السلام در برخورد با کسی که دنیا را نکوهش می‌کرد، فرمودند:
«ما الدنیا غرّتک و لکن بها اغتررت»؛ دنیا تو را فریب نداده است، بلکه تو فریب دنیا را خورده‌ای. دنیا هرگز فریب نمی‌دهد، این انسان است که فریب می‌خورد.
در صورتی دنیا فریب‌دهنده بود که یک‌جانبه عمل می‌کرد و یک طرف را نشان می‌داد. ولی دنیایی که قدرت و سلامتی را نشان می‌دهد، در کنارش ضعف و ناتوانی را هم نشان می‌دهد. در کنار عزّت و اوج، ذلّت و نشیب را هم می‌نمایاند.
گول زدن در جایی مصداق پیدا می‌کند که فقط طرف لذایذ و خوشی‌هایش را به ما نشان می‌داد و طرف دیگر را از ما کتمان می‌کرد. اما دنیا هم ورق خوبی‌ها و خوشی‌هایش را به ما ارائه می‌دهد، و هم ورق ناخوشی‌هایش را؛ ولی اشتباه از ماست که یک ورق را می‌خوانیم و ورق دیگر را نادیده می‌گیریم.
«انت المتجرّم علیها ام هی المتجرّم علیک»؛۱۰۹ آیا تو نسبت به دنیا جرم مرتکب شده‌ای یا دنیا به تو جرم کرده است؟
در ایقاظ العلماء و تنبیه الامراء ملّااحمد کوزه کنانی آمده است۱۱۰:
ای نفس! دنیا را سرزنش مکن و مگو دنیا خانه نیرنگ و فساد و غرور است. دنیا چنین نیست، مگر در نزد کم‌خردان و کسانی که خودفراموشی و نادانی عارضشان شده است. اگر دنیا ـ در حقیقت ـ خانه فریب بود، انسان از آغاز پیدایش و تولّد تا وقت مرگ، همواره با نعمت و خوشی روبه‌رو بود، سپس ناگهان دنیا نعمت را از انسان می‌گرفت، در حالی که واقعیت چنین نیست.
انسان در دنیا با حالات مختلفی روبه‌رو می‌شود: یک روز اندوهگین و روزی دیگر خوش است، روزی لذت می‌برد و دیگر روز در رنج و عذاب است. اگر چیزی تمام آنچه را که در طبعش است به تو نشان بدهد، در حق تو انصاف کرده و تو را فریب نداه بلکه پند داده است. فریب از ناحیه خود انسان است.