زمزمه عـرفان مطالب تربيتي، عرفاني و اخلاقي و كتاب‌هاي سركار خانم طاهره سادات زرگرمرادي
.
❓ چـگونه بـودن، یـا چـگونه عـمـل کـردن؟
مسأله این است!
💬 اخلاق از مفاهیمی است که تاریخ آن همزاد و همراه با آفرینش انسان است؛ زیرا انسانیت انسان با اخلاق معنا مییابد و جوهرۀ انسان سالم و کامل را فضایل اخلاقی و رفتاری تعیین میکند.
…مانند سایر موضوعات مربوط به انسان، در معنای اخلاق نیز وحدت نظری وجود ندارد و هر کسی از منظری بدان نگریسته است؛ …
⁘ در زبان فارسی، اخلاق را به طبیعت باطنی، سرشت درونی و خوشرفتاری معنا کردهاند و در زبان عربی، اخلاق، …به معنای سجایا و منشهای پایدار درونی است…
⁘ از دیدگاه عالمان اخلاق، خُلق، ملکهای نفسانی است که موجب صدور فعل به آسانی و بدون نیاز به تأمل میگردد…
⩴ خلاق در صفات و ملکات نفسانی منحصر است؛ در حالی که میتوان اخلاق را به دو صورت تعریف کرد:
۱. «تعریف ناظر به فاعل» که از آن به «چگونه بودن» تعبیر میکنیم.
۲. «تعریف ناظر به فعل و رفتار» که اخلاق به رفتارها و عملکرد انسان نیز مربوط میشود، نه منحصراً به سجایا و خصلتهای درونی او.
₪ گاه از برخی اعمال به «اخلاق» تعبیر شده است؛ مانند این سخن #امام_سجاد_علیه_السلام که فرمود:
🔅 «مِنْ أَخْلَاقِ الْمُؤْمِنِ الْإِنْفَاقُ عَلى قَدْرِ الْإِقْتَارِ، وَ التَّوَسُّعُ عَلى قَدْرِ التَّوَسُّعِ، وَ إِنْصَافُ النَّاسِ، وَ ابْتِدَاؤُهُ إِیاهُمْ بِالسَّلَامِ عَلَیهِمْ»
✓ «از جمله صفات مؤمن است: خرج كردن به قدر تنگ دستى، و گشاده دستى به اندازه‌اى كه در گشايش است ، و انصاف داشتن با مردم، و آغاز كردن به سلام بر آنان».
▣ تعریف اخلاق به سجایا و صفات نفسانی، تعریفی کامل نیست؛ همانطور که تعریف اخلاق به افعالِ صِرف نیز تعریف رسایی نخواهد بود؛ در نتیجه، از نگاه آموزه‌های اسلام، «اخلاق» باید مفهوم جامعی داشته باشد.
بنابراین در تعریف اخلاق میتوان گفت:
⁜ اخلاق، چگونه بودن و چگونه عمل کردن است؛ چرا که در ادبیات قرآن و اهل بیت علیهم السلام هم از حُسن فاعلی و هم از حُسن فعلی سخن به میان آمده است که مصداق آن، عمل صالح و نیّت شایسته است.
📗 درآمدی بر اخلاق همسایگی بر اساس آموزه‌های اسلامی ، ص ۲۸، با تلخیص