مفهوم شناسی ولایت

مفهوم شناسی ولایت

“ولایت” از “ولی” به معنای قرب و کنار هم قرار گرفتن است. و نیز “ولایت” به معنای نصرت و “ولایت” به معنای سرپرستی و تدبیر امور است. بر خداوند از آن جهت که مدبر امور است ولی اطلاق می‎شود. کلمه ولی و ولایت از یک نحو تصرف در امور دیگران حکایت دارند؛ زیرا دو چیز که کنار یکدیگر و متقارب باشند، از نوعی تأثیر و تصرف در دیگری خالی نیستند. معناهای متعددی برای مولا گفته شده است.

قرار گرفتن شخص در کنار دیگری به منظور تصدی برخی از شئون و جبران کاستی های او را ولایت می‎گویند. مقصود پیامبر(ص) از جمله “من کنت مولاه فعلی مولاه” اثبات ولایت در تصرف و اولویتی است که در آیه «النبی أولی بالمؤمنین من أنفسهم » ذکر شده و ظاهرا هر دو جمله به یک معناست. اگر پیامبر(ص) صرفا در صدد بیان دوستی علی (ع) بود، لازم نبود حق اولویت خود را به مؤمنان بیان کند، و اعلام دوستی آن چنان اهمیتی نداشت که در غدیر خم برای آن صد و بیست هزار نفر را در وسط بیابان نگاه دارد.

 در روایت دیگری که از آن حضرت نقل شده چنین آمده است: «ان علیا منی و انا منه و هو ولی کل مؤمن “بعدی”» می فرماید: «بی گمان علی از من است و من از او هستم، علی ولی هر مؤمنی پس از من است». عبارت “بعدی” این احتمال را که ولی به معنای محبت باشد رد می‎کند؛ زیرا محبت به پس از ارتحال پیامبر(ص) اختصاص ندارد؛ در حالی که اگر به معنای سرپرستی باشد، ایراد برطرف شده و معنا کامل است؛ چون خود پیامبر(ص) در زمان حیاتش چنین نقشی را دارد و با وجود او به دیگری نیازی نیست. .